در این بخش سعی داریم تا زندگی تیمور گوركانی و جنگ های او را با هم مرور كنیم.
"تیمور" نخستین پادشاه گوركانی و موسس سلطنت این سلسله كه از 771 تا 807 ه. ق در بیشتر ممالك آسیا پادشاهی كرد. تیمور را ایرانیان به سبب لنگی پای چپش تیمور لنگ می خوانند. تیمور در زبان چغتایی (مردم آسیای مركزی) به معنای آهن است و از او با القاب تیمور لنگ، تیمور گوركان، (بعد از ازدواج با اولجای تركان دختر خان كاشغر بود كه به او این لقب را دادند) و صاحبقران یاد شده است و اروپاییان به او "تامرلان" (tamerland) می گویند.
تیمور در 25 شعبان 736 ه. ق 8 آوریل 335 ام در شهركش به دنیا آمد و خیلی زود در سواركاری و تیراندازی مهارت یافت. در مورد لنگی پای تیمور ابن عبدشاه مورخ معرف در كتاب "عجایب المقدور" می نویسد: "تیمور در نوجوانی وقتی كه مشغول دزدیدن گوسفندی بود پایش مجروح شد و چون به خوبی نمی‌توانست راه برود به تیمور لنگ معروف شد."
لشكركشی های تیمور
تیمور فردی بسیار خشن بود. اما تیمور بسیاری از هنرمندان و دانشمندان شهرهای فتح شده را به پایتخت حكومت خود سمرقند می آورد. تمام مورخین و سفرنامه نویسان، هارولد لمپ و كلاویخو و سایدین در این نكته متفق القول هستند كه تیمور همه جا را غارت می كرد تا بتواند سمرقند را چون یك شهر رویایی بسازد. ثروت امیر تیمور از طلا و نقره و سنگ های قیمتی و جواهرات بود، آن قدر زیاد كه می توانستند سطح زمین را با سكه طلا فرش كنند. بی رحم تر از این مرد در جهان یافت نمی شود. تظاهر به دینداری می كرد اما در خفا شراب می خورد. اگر در مقابل او صد هزار مرد و زن و كودك را سر می بریدند هیچ تاثیری در او نمی كرد.
تیمور آن قدر بی رحم بود كه زمانی می خواست شهر زادگاه خویش را تجدید بنا كند دو تن از معملان كه به او قول داده بودند كه در موقع معینی ساختمانی را تمام خواهند كرد موفق نشدند آن دو را گردن زد.
در اداره كشور فرماندهانی را انتخاب می كرد كه خوی وحشیگری داشته باشند در سال 761 قمری/1360 میلادی فردی به نام تغلق تیمور از نوادگان چغتای از تركستان به ماوراءالنهر لشكر كشید. تیمور در این چنین آشوبی قدم به صحنه گذاشت در آن هنگام 25 سال داشت. تیمور توانست با زیركی و سیاست از همان آغاز كار، شهر كش را از قتل و غارت نجات دهد. این زمان بود كه با امیر حسین (نواده قذغن در كابل) بنای دوستی گذاشت و بالاخره جواهر او (اولجای تركان) را به عقد خود در آورد.
تیمور از این طریق در رمضان 771 قمری /1370 میلادی آوریل توانست بلخ را تسخیر و حكومت مستقلی را تشكیل دهد.
تیمور لنگ ؛ جهانگشای بزرگ و شمشیر اسلام
یورش سه ساله
مهم‌ترین اقدامات تیمور در یورش سه ساله به ایران عبارت بودند از:
نبرد با ملك عزالدین از امرای لر كوچك كه در این جنگ، خواجه علی موید سربداری را كه در ركاب تیمور جنگیده بود، كشتند و به این ترتیب دودمان سربداری منقرض شدند.
آذربایجان به تصرف نیروهای تیمور درآمد و سلطان احمد جلایر مجبور به فرار شد.
تیمور برای سركوبی قرامحمد تركمان عازم وان شد و آن شهر را به تصرف خود درآورد و سپس به آذربایجان بازگشت.
در یورش سه ساله، اصفهان و شیراز تصرف شدند
تیمور لنگ به نخجوان، قارص و تفلیس لشكركشی كرد و در پی آن، آب بگرات پنجم كه شاه گرجی‌ها بود را اسیر كرد. شاه گرجی به دین اسلام درآمد و تیمور اداره سرزمین‌های خود را به او سپرد.
تیمور لنگ اصفهان را تصرف كرد و زین‌العابدین مظفری را كه پیش از آن، اصفهان را به تصرف خود درآورده بود كنار گذاشت. مردم اصفهان علیه تیمور شورش كردند و تیمور دستور داد مردم این شهر را قتل عام كنند.
تیمور لنگ، شیراز را نیز به تصرف خود درآورد؛ اما خبر شورش توقتمیش در این زمان به او رسید و او مجبور شد شیراز را بین شاه یحیی، ابواسحاق، سلطان احمد و سلطان محمد تقسیم كند و به سمرقند بازگردد.
یورش پنج ساله
تیمور لنگ در یورش پنج ساله خود، شهر آمل و ساری را به تصرف خود درآورد و با اسیر كردن سید كمال مرعشی، حاكم ساری، به عمر دودمان مرعشیان مازندران پایان داد. تیمور لنگ، منصور مظفری را كشت و به عمر سلسله مظفریان پایان داد.
تیمور لنگ همچنین شورش تركمانان قراقویونلو را كه به فرماندهی قرامحمد شكل گرفته بود فرونشاند.
یورش هفت ساله
مهم‌ترین حوادث یورش‌های هفت ساله عبارت‌اند از:
تیمور میرانشاه را عزل كرد و حكومت غرب كشور را به امیرزاده عمر پسر میرانشاه سپرد.
تیمور لنگ به گرجستان حمله كرد و قتل عامی بزرگ از گرجیان و ارامنه مسیحی به راه انداخت.
تیمور لنگ سیواس را با تشویق‌های قراعثمان در سال 803 هجری قمری فتح كرد.
تیمور ملاطیه را در یورش‌های هفت ساله فتح كرد و حكومت آنجا را به قراعثمان واگذار كرد.
