حفظ پایگاه های میراث فرهنگی جهان در هفت اقلیم

گفتگوی دكتر عبدالعلی پور با قاسم آل كثیر فعال حوزه میراث فرهنگی

1401/10/04
|
15:16

در این برنامه آل كثیر در مورد حفظ آثار فرهنگی و خطری كه آن ها را تهدید می كند صحبت كرد و گفت :
یكی از بزرگ ترین و حائز اهمیت ترین پایگاه های حفظ میراث فرهنگی جهان در شوش قرار دارد. او همچنین گفت : خوزستان دارای سه پایگاه است كه خود نقش بسزایی در حفظ میراث فرهنگی دارد. آل كثیر در ادامه توضیح داد :
در حال حاضر 100 پایگاه ملی و 48 پایگاه جهانی در كشور فعال هستند.هسته اولیه پایگاه‌ها در قالب پایگاه‌های باستان‌شناسی همچون شوش، تخت جمشید، هگمتانه، سیلك و غیره حدود یك قرن پیش شكل گرفت. پس از پایان جنگ تحمیلی گسترش پایگاه‌ها در دهه 70 آغاز شد؛ در سال‌های 1380 تا 1386 حدود 65 پایگاه در قالب ملی و جهانی شكل گرفت، تفكیك پایگاه‌ها به صورت ملی و جهانی طی سال‌های 1387 تا 1391 انجام و پس از آن در سال 1392 بازنگری و ساماندهی مجدد شد.در مجموع از سال 1396، تعداد 7 پایگاه جهانی برای آثار ثبت شده در فهرست میراث جهانی؛ شامل آثار زنجیره‌ای محور باستان‌شناسی ساسانی فارس و جنگل هیركانی و 23 پایگاه ملی ایجاد شده است؛ پایگاه‌های میراث ملی و جهانی و آثار وابسته به آن‌ها به طور شبكه‌ای گسترده و هم‌پیوند در 31 استان كشور قرار گرفته‌اند كه همواره و فعال با یكدیگر در ارتباط هستند.

آل كثیر در ادامه به ضعف ها و مشكلات این عرصه پرداخت و گفت این آسیب جدی نیازمند چاره اندیشی است.
او در پایان در مورد توسعه پایدار میراث فرهنگی گفت :
وقتی برنامه‌ها بر اساس كمیت توجیه می‌شوند و یك عدد به عنوان شاخص در نظر گرفته می‌شود، مدیران مجبور بودند برای گزارش عملكرد، به هر ترتیبی كه باشد، پایگاهی ایجاد و به این عدد نزدیك شوند. اما از این پس برنامه‌ آن است كه سالانه درصدی افزایش داشته باشیم كه آن هم صرفاً به معنای زیاد كردن تعداد پایگاه‌ها نیست؛ بلكه جایگزین كردن الگوی تعریف پایگاه‌های موجود به شیوه‌هایی است كه صلاحیت بیشتری داشته باشند. برای مثال، پایگاه فرهنگی تاریخی نیاسر یكی از قدیمی‌ترین پایگاه‌ها است كه بصورت منظر فرهنگی ایجاد شده و در دوره‌ای موفقیت‌های بسیاری كسب كرده و یكی از پایگاه‌های نمونه كشور بود. اما امروزه وضعیت آن به گونه‌ای نیست كه به تنهایی در مقام یك پایگاه قرار گیرد. از طرفی گونه‌‌ای از معماری "چهارتاقی‌های ایرانی" داریم كه در سطح كشور پراكنده هستند. اگر بخواهیم هر كدام از این آثار را به صورت جداگانه در قالب پایگاه ملی عنوان كنیم، تنها آمار را افزایش داده‌ایم كه مدیریت را دچار مشكل می‌كنند. چهارتاقی بازه هور، چهارتاقی خیرآباد و ... به لحاظ نفیس بودن در تراز چهارتاقی نیاسر هستند. بنا نیست پایگاه نیاسر حذف شود و از طرفی می‌خواهیم خیرآباد و بازه هور نیز مورد توجه قرار گیرند؛ لذا می‌توانیم با یك بازنگری، تمام این چهارتاقی‌ها را در قالب یك پرونده مشترك تدوین كنیم و "پایگاه زنجیره‌ای چهارتاقی‌های ایرانی" را تأسیس كنیم و پایگاه معین آن، نیاسر باشد. با این اقدام نه تنها فرصت ایجاد شده، بلكه تهدیدات را نیز دفع می‌كنیم؛ زیرا از یك سو پایگاه نیاسر تعطیل نمی‌شود و از دیگر سو آثار جدید را در قالب پایگاه آورده‌ایم تا حفاظت شوند.

دسترسی سریع