منابع موسیقی تعزیه

هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی در برنامه ی خنیاگران درباره ی موسیقی تعزیه توضیح داد .

1398/06/17
|
13:55

هوشنگ جاوید، پژوهشگر حوزه موسیقی در برنامه ی خنیاگران درباره ی منابع موسیقی تعزیه گفت : هنر شبیه خوانی برآمده از دوره ی صفویه به بعد است در حقیقت این هنر در دوره ی زندیه آغاز شد و در دوره ی قاجار به شكوفایی رسید . آواز در ایران پیشینه ی بسیار داشته و در فرهنگها موثر بوده به همین سبب فرهنگ خواندن برای ایرانیان بسیار حائز اهمیت بود لذا در شبیه خوانی هم آنچه بیشتر حائز اهمیت است خواندن است . بر اساس مطالعاتی كه گذشتگان بر تاریخ ایران داشتند گونه ای از نمایش را جهت تبلیغ مسائل مذهبی به ویژه وقایع عاشورا تحت عنوان شبیه خوانی طراحی كردند و در این نمایش از هنر خواندن و نقش آفرینی كمك گرفتند .
هوشنگ جاوید درادامه اظهار داشت : در هنر شبیه خوانی ایفای نقش از اهمیت كمتری برخوردار بود آنچه در این هنر بیشتر اهمیت داشت هنر خواندن و بیان زبان حال بود . از این رو پس از شكوفایی هنر شبیه خوانی جهانگردانی كه به ایران سفر كردند در سفرنامه های خود به برگزاری مراسم شبیه سازی و تعزیه خوانی در ایران اشاره كرده اند .
هوشنگ جاوید درباره ی موسیقی هایی كه در تعزیه استفاده می شود گفت : در برگزاری شبیه خوانی و تعزیه به منظور فاصله گذاری در صحنه های نبرد با سایر صحنه ها از سازهای بزرگ كوبه ای و سازهای بادی معمولا استفاده می شود . غالبه در شبیه خوانی از یك یا دو طبل ، یك سرنا و یا یك شیپور استفاده می شود . هنگامیكه نقش های موافق و مخالف روبه روی یكدیگر قرار میگیرند برای فضادهی و ایجاد كمپوزسیون ذهنی از این سازها استفاده می شود مثلا برای فیادآوری فضای رزمی و جنگی از تبل استفاده می شود .
هوشنگ جاوید پژوهشگر موسیقی درباره ی بخش موسیقی آوازی در تعزیه گفت : برای بیان های مختلف در تعزیه از آوازهای مختفاوتی چون حزین و مویه و ... استفاده می شود و در دسته ی شبیه خوانی از فردی به نام نقیب یا نقیب اانقباء پیروی می كنند . هر دسته قبل از اجرا در صحنه ی شبیه خوانی كنار نقیب به اجرا می پردازند و نقیب النقباء آنها را راهنمایی می كند كه این شعر را در كدام گوشه ی آوازی اجرا كنند . هر دستگاههای آوازی در شبیه خوانی به جای خود استفاده می شود به عنوان مثال رجز موافق را در چهر گاه می خوانند .
هوشنگ جاوید درباره ی پژوهش هایی كه در زمینه ی موسیقی شبیه خوانی صورت گرفته است گفت : جامع ترین تحقیق و پژوهشی كه در موسیقی تعزیه در ایران صورت گرفته اثر استاد شادروان محمد تقی مسعودیه است كه هنوز هم این كتاب در نوع خود یگانه است .

دسترسی سریع