شاهنامه اثر حكیم ابوالقاسم فردوسی توسی، حماسه‌ای منظوم در بحر متقارب مثمن محذوف و دربرگیرندهٔ نزدیك به 60٬000 بیت است.
بیست و پنجم اردیبهشت در روزنگار ما ایرانیان با نام روز بزرگداشت فردوسی لقب كرده . به همین سبب چند سطری به معرفی شاهنامه ی فردوسی بزرگترین اثر در زبان فارسی پرداختیم .
شاهنامه حكیم ابوالقاسم فردوسی یكی از بزرگترین و برجسته‌ترین سروده‌های حماسه‌ای جهان است كه سرایش و ویرایش آن گنجینه، دست‌آورد دست كم سی سال رنج و تلاش خستگی‌ناپذیر این سخن‌سرای بزرگ ایرانی است. درون‌مایهٔ این شاهكار ادبی، اسطوره‌ها، افسانه‌ها و تاریخ ایران از آغاز تا حمله اعراب به ایران در سدهٔ هفتم است كه در چهار دودمان پادشاهی پیشدادیان، كیانیان، اشكانیان و ساسانیان گنجانده می‌شوند و به سه بخش اسطوره‌ای (از روزگار كیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش كاوه آهنگر تا مرگ رستم) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسكندر تا گشایش ایران به دست اعراب) بخش‌بندی می‌شود.
هنگامی كه زبان دانش و ادبیات در ایران زبان عربی بود، فردوسی با سرودن شاهنامه با ویژگی‌های هدف‌مندی كه داشت زبان پارسی را زنده و پایدار كرد. یكی از بن‌مایه‌های مهمی كه فردوسی برای سرودن شاهنامه از آن استفاده كرد، شاهنامهٔ ابومنصوری بود. شاهنامه نفوذ بسیاری در جهت‌گیری فرهنگ فارسی و نیز بازتاب‌های شكوه‌مندی در ادبیات جهان داشته‌است و شاعران بزرگی مانند گوته و ویكتور هوگو از آن به نیكی یاد كرده‌اند.
شاهنامه بزرگترین كتاب به زبان پارسی است كه در همه جای جهان مورد توجه قرار گرفته و به همهٔ زبان‌های زندهٔ جهان بازگردانی شده‌است. نخستین بار در 601 خورشیدی بنداری اصفهانی شاهنامه را به زبان عربی بازگردانی كرد و پس از آن بازگردانی‌های دیگری از شاهنامه (از جمله بازگردانی ژول مل به فرانسوی) انجام گرفت.
فردوسی هنگامی شاهنامه را سرود كه زبان پارسی دچار آشفتگی بود و او از ماندگار شدن این آشفتگی و افزونی آن جلوگیری كرد. فردوسی در سرودن شاهنامه بیشتر از پارسی سره بهره برده و شمار واژگان عربی در شاهنامه 865 واژه است.
به‌گمان فراوان، فردوسی در سرودن شاهنامه تنها از یك منبع تدوین‌شده بهره برده و آن، شاهنامهٔ ابومنصوری بوده‌است. آغاز سرایششاهنامه پیرامون 367 ه.ق بوده‌است. پیش از آن، داستان «بیژن و منیژه» را سروده‌بود كه با به‌شمارآوردن این سال‌ها، او 35 سال از عمر خویش را بر سر سرایش شاهنامه گذاشته‌است. او سرانجام ویرایش نخست شاهنامه را در سال 384 ه. ق، سه سال پیش از برتخت‌نشستن محمود، به‌پایان بُرد و ویرایش دوم كتاب را نیز در 25 اسفند سال 400 ه.ق برابر با 8 مارس 1010 م در هفتاد و یك سالگی به‌انجام رساند.
شاهنامه را بیشتر به سه بخش اساطیری (از روزگار كیومرث تا پادشاهی فریدون)، پهلوانی (از خیزش كاوهٔ آهنگر تا كشته شدن رستم و فرمانروایی بهمن پسر اسفندیار) و تاریخی (از پادشاهی بهمن و پیدایش اسكندر تا گشودن ایران به دست اعراب) بخش‌بندی می‌كنند. اما این بخش‌بندی همیشه و كامل درست نیست و بیشتر، برپایهٔ سنگینی یكی از سه درون‌مایه دربرابر دو بخش دیگر است. ازاین‌رو، هیچ‌یك از بخش‌های سه‌گانه از موضوع دو بخش دیگر تهی نیست. ازدیگرسو در هر بخش، نشانه‌هایی از قالب‌های ادبی مانند اندرز، رمانس، داستان تاریخی، آیین خسروان و ادبیات مردمی و شگفتی‌هایی چون جادو، افسون و عجائب و غرائب دیده می‌شود. در نگاهی كلی، درون‌مایهٔ اساطیر و شگفتی‌ها بیشتر در بخش پیشدادی؛ شگفتی‌ها، داستان‌های پهلوانی و رمانس بیشتر در بخش كیانی؛ تاریخ، آیین خسروان و اندرز و ادبیات عامیانه بیشتر در بخش ساسانی؛ داستان تاریخی یا كارنامه بیشتر در بخش اشكانی و ساسانی به‌چشم می‌خورد.
