امام علی(ع) در حلم و گذشت و بزرگواری و چشم پوشی از بزهكار، از هر كسی حلیم‌تر بود . در جهاد در راه خدا دوست و دشمن معترفند كه وی سرور مجاهدان بوده و در برابر او كسی شایسته این نام نباشد
علی(ع) سردار زاهدان بوده و ....
امام علی (ع) در روز جمعه 13 رجب در سال 30 عام الفیل در مكه درون كعبه متولد شد.
ولادت وی در كعبه را عالمان شیعه از جمله سید رضی، شیخ مفید، قطب راوندی، ابن شهرآشوب و بسیاری از اهل تسنن مانند حاكم نیشابوری، حافظ گنجی شافعی، ابن جوزی حنفی، ابن صباغ مالكی، حلبی و مسعودی متواتر می‌دانند.
امیر مومنان حضرت علی (علیه السلام) از طفولیت تا واپسین لحظات عمر پیامبر ملازم ایشان بود، بیشترین بهره علمی را از مكتب عالی نبوت برد. حضرت(ع) كه نزدیكترین یار و همدم و هم سخن رسول خدا(ص) بوده، هم ناظر نزول مكرر وحی، هم كاتب آن، هم حافظ آن و هم مفسر آن بوده است. خود می‌گوید آیتی نیست كه نازل شده باشد و من ندانم كه كجا و كی آمده است، در شب نازل شده است یا در روز. از امام حسین(ع) نقل شده است كه امیرالمؤمنین(ع) گفته است درباره قرآن هر چه خواهید از من بپرسید تا در مورد هر آیه‌ای بگویم درباره چه كسی و چه هنگامی نازل شده است.
ابن ابی الحدید از علمای قرن 7ق. اهل سنت، در مقدمه شرحش بر نهج البلاغه می‌گوید: چه بگویم درباره مردی كه دشمنان به فضائلش معترف بوده و نتوانستند آن را انكار یا پنهان كنند. وی در ادامه می‌نویسد: چه بگویم درباره كسی كه سررشته هر فضیلت و منبع هر امتیاز انسانی است و هر فرقه و گروهی خود را به وی منتهی داند و به انتساب به او مباهات كند كه او سرچشمه همه امتیازات بوده و در این میدان گوی سبقت را از همگان ربوده و پیشتاز این معركه است.
علی (علیه السلام) دارای برترین سجایای اخلاقی بود . امام علی(ع) در حلم و گذشت و بزرگواری و چشم پوشی از بزهكار، از هر كسی حلیم‌تر بود . در جهاد در راه خدا دوست و دشمن معترفند كه وی سرور مجاهدان بوده و در برابر او كسی شایسته این نام نباشد.وی یكه تاز میدان شجاعت بود . علی(ع) عابدترین مردم و نماز و روزه‌اش بیشتر از همه بود. مردم نماز شب، مداومت به اوراد و نماز مستحب را از او آموختند. علی(ع) سردار زاهدان بوده و هر كه می‌خواست در این میدان گام نهد او را مد نظر داشت.
آنچه را كه علی علیه السّلام در مورد عدالت می‌گفت، خود با تمام وجود به آن عمل می‌كرد، رفتار عادلانه او ناشی از بینش وسیعی بود كه آن بزرگوار از ضرورت اجرای عدالت داشت و در تمام جنبه‌های فردی و اجتماعی، خصوصاً در روزگار زمامداریش، به آن پایبند بود.
مشهورترین اثر گردآوری شده از سخنان و نوشته‌های امام علی(ع) كتاب نهج البلاغه است كه سید رضی از علمای قرن چهارم هجری آنها را جمع آوری كرده است. نهج البلاغه، پس از قرآن، مقدس‌ترین متن دینی شیعه و برجسته‌ترین متن ادبی عرب است. این كتاب در سه بخش شامل خطبه‌ها و نامه‌ها و برخی از سخنان كوتاه امام علی(ع) است كه در موقعیتهای گوناگون بیان فرموده یا برای افراد مختلف نوشته است.
حضرت علی علیه السّلام قبل از لحظاتی كه اجل وی فرا رسد، مردم را سفارش می‌كند كه مراقب باشند و بدانند كه اجل ناگهان فرا می‌رسد در حالی كه شما از آن فرار می‌كنید. و وصیت می‌كند مردم را كه به خدا شرك نورزند و سنت و شریعت پیامبر را ضایع نكنند. بعد فرمود:« من دیروز رهبر و همراه شما بودم، امروز مایه عبرت شمایم و فردا از شما جدا خواهم شد.» گفت و گفت تا رسید به آن جایی كه مردم را متوجه عدالت گستری خود كرد و فرمود: فردا ارزش ایام زندگی مرا به خوبی خواهید دانست و مكنونات خاطر و ناراحتی درونیم برایتان آشكار خواهد شد و پس از آن كه جای مرا خالی دیدید و دیگری به جای من نشست كاملاً مرا خواهید شناخت.»
امام علی علیه السلام در سحرگاه نوزدهم رمضان سال40 هجری قمری در محراب مسجد كوفه مورد اصابت شمشیر زهر آگین ابن ملجم مرادی قرار گرفته و در 21 رمضان به شهادت رسیدند.
منابع : شرح نهج البلاغه ، ابن ابی الحدید
زیستنامه امام علی(ع)، در دانشنامه امام علی(ع)،سید جعفر شهیدی
علی از زبان علی، یا، زندگانی امیر مؤمنان علی علیه‌السلام، سید جعفر شهیدی
