دكتر محمدخانی: "معماری" در كشور نیازمند تعریف و تبیین دوباره است.
دكتر محمدخانی، رییس بنیاد معماری انقلاب اسلامی، درگفتگو با برنامه "پویش" رادیو فرهنگ با موضوع "معماری امروز نه اسلامی است نه انسانی نه حتی علمی" گفت: "معماری" در كشور نیازمند تعریف و تبیین دوباره است.
وی شهرهای كشور را حاصل یك داستان سودجویانه دانست و گفت: این نگاه و داستان سودجویانه حدود 100 سال اخیر رو به گسترش است و اگر جلوی آن را نگیریم مسئله "حكمت در معماری" و "هویت ایرانی و اسلامی در معماری" و مسئله "زیست و فضای متناسب با جایگاه زندگی انسان"، بجای تبدیل شدن به گفتمان مردم، در حد حرف و در فضای دانشگاهی باقی می‌ماند.
وی با اشاره به تبدیل شدن "خانه" به كالای سرمایه ای در كشور، افزود: امروز بساز و بفروش‌ها و كسانی كه درپی سودجویی هستند، شهرها را می‌سازند و متاسفانه "خانه" یك كالای سرمایه‌ای شده است و فقط با چشم انداز افزایش سرمایه خرید و فروش و حتی در آن زندگی می‌شود، و این مساله، بخاطر آن است كه وقتی به "معماری"، كه از جنس فرهنگ، هنر، دانش و علوم انسانی است، از منظر سرمایه‌ای و كالایی نگاه شود، موضوع "كمیت" بجای "كیفیت" بر آن چیره می‌شود و لذا نقش حكومت و نقش حوزه معماران هم به آن سمت می‌رود.
دكتر محمدخانی با اشاره به "تفاوت جایگاه و نقش معماری" در گذشته با امروز گفت: امروز "معماری" حتی در دانشگاه‌ها بعنوان یك "مهندسی" دیده می‌شود، درحالی كه در گذشته در كشورمان معماران حكیم بودند، و علم را همراه تزكیه معنوی می‌آموختند، و با هم توأم می‌كردند، ولی امروز متاسفانه حتی در دانشگاه‌های هنری و معماری كشور هم، نگاه زیادی به حوزه تزكیه‌های معنوی، اخلاق، و مباحث حوزه هویت ایرانی-اسلامی نمی‌شود، و باید جایگاه "معماری" را از نو تعریف و تبیین كنیم، و برای مردم توضیح دهیم كه "معماری" اساساً یعنی طراحی زندگی شما، یعنی آینده و خوشبختی شما " معماری" میتواند به سعادت شما كمك كند و فضای زیست شما را بعنوان یك انسان متعالی در نظر بگیرد. ولی اگر این فضای زیست، یك كالای سرمایه‌ای شود، مباحث فرهنگی، معنوی، فلسفی و هنری در آن كمرنگ و كمرنگ‌تر می‌شود، و دیگر كار از كار می‌گذرد.
دكتر نقره كار، نظریه پرداز و پژوهشگر معماری، هم در این برنامه با بیان تاریخچه‌ای از معماری ایران از گذشته تا امروز گفت: قبل از انقلاب، در "معماری"، از نظر مهندسی عقب‌افتاده بودیم، و هویت ایرانی-اسلامی وجود نداشت، و تقلید نامناسب از فرهنگ غربی رایج بود، و در "شهرسازی"، زیرساخت‌های حمل و نقل عمومی و سرانه‌های خدماتی بسیار ناچیز و عقب مانده بود، بعداز انقلاب و زمان جنگ هم، دولت كه توان كمك به شهرداری‌ها را نداشت مسئله "خودكفایی شهرداری‌ها" را مطرح كرد و متاسفانه در آن زمان ازیكسو با موج مهاجرت روستاییان به شهرها، و مهاجران جنگی به تهران و كلان شهرها مواجه شدیم، و ازسوی دیگر، اقتصاد مردم هم مناسب نبود، لذا شهرداری‌ها بجای "اخذ عوارض زیاد" به "تراكم فروشی، تغییر كاربری زمین، و تخلف فروشی" روی آوردند. بعداز جنگ هم، بجای اصلاح رویه‌های قبلی و جلوگیری از مهاجرت به كلانشهرها و كمك دولت به توسعه روستاها و شهرهای كوچك در مراكز تولیدی، و افزایش عوارض در كلانشهرها(برای ایجاد مهاجرت معكوس)، همان رویه غیرعلمی، غیراقتصادی، غیر ایرانی-اسلامی، و غیرانسانی فروش تراكم، تغییر كاربری زمین‌های خدماتی، و تخلف فروشی ادامه پیدا كرد، كه باعث بروز بحران‌های محیط زیستی، طبیعی، فرهنگی، اجتماعی و... شد.
دكتر نقره كار در بخش دیگری از صحبتهای خود تقلید و ترجمه‌ای بودن محتوای دروس معماری دانشگاهی، را ضعف در حوزه آكادمیك معماری دانست و گفت: متاسفانه غالب محتوای دروس معماری دانشگاهی، ترجمه‌ای، و بدون توجه به هویت ایرانی-اسلامی است، كه باید بازبینی و اصلاح شود، و برای اساتید، دوره‌های تخصصی هم‌افزایی و هم‌اندیشی برای هویت ایرانی-اسلامی ایجاد كرد.
وی با تاكیدبر ضرورت ازبین بردن مافیای قدرت و ثروت در مساله معماری گفت: برای ساماندهی حوزه معماری كشور باید كارگروه‌های تخصصی دانش بنیان با تاكید بر هویت ایرانی-اسلامی بر امور معماری و شهرسازی نظارت و اشراف داشته باشند، و مدیران و مسئولان حوزه معماری و شهرسازی نیز متخصص بر این رشته و با آگاهی از هویت ایرانی-اسلامی باشند.
دكتر نقره كار همچنین با تاكید برضرورت جداسازی امور "راه و حمل‌ونقل"، از "شهرسازی" گفت: "وزارت راه و شهرسازی" باید تبدیل به دو "وزارتخانه راه و حمل‌ونقل" و "وزارتخانه معماری و شهرسازی" شود؛ چون مباحث این دو با هم متفاوت است؛ مساله راه و حمل و نقل، "مهندسی" است و "معماری و شهرسازی" بیشتر میان دانشی است و علوم انسانی، اجتماعی و هنر است.
