گفتگو با دكتر نادره عابدی در برنامه سرزمین من
دكتر عابدی دراین برنامه در مورد تپه مارلیك صحبتی كرد و گفت :
تپه باستانی مارلیك در شمال ایران واقع شده است. مسیر دستیابی به این محوطه از طریق جاده قزوین به رشت در ساحل دریای مازندران است. پس از گذشتن از میان زمین های خشك و غبار آلود به دره سفید رود -كه در آن بوته های سبز از میان صخره های خاكستری عریان بالا آمده اند- می رسیم. در دره سر سبز گوهر رود است كه تپه باستانی مارلیك قرارگرفته است. پس از یك ساعت پیاده روی از میان مزارع برنج و درختزارهای زیتون، شخص از ته دره به فراز تپه ای می رسد.
قبرهای تپه مارلیك
بعضی از این قبرهای تپه باستانی مارلیك كاملا بزرگ و تقریبا راست گوشه هستند. نخستین قبری كه مورد كاوش قرار گرفت به اندازه 5×6 متر بود. این قبر با سنگ های بزرگ و به طرز ناهموار تراشیده ای، ساخته شده بود. همچنین دیواره آن نیز از سنگی یكپارچه تشكیل شده بود. در انتهای غربی قبر سكویی وجود داشت كه در برابر آن هدایای زیادی قرار گرفته بودند. به هنگام گزارش اولیه، حفار احتمال داد كه این سكو قربانگاهی بوده است. از این رو این اطاق را به عنوان یك محراب مشخص نمود. اما به علت شباهت آن با قبرهای دیگر- كه به طور غیر قابل تردیدی به عنوان قبر به كار رفته بودند- اكنون این تفسیر برای نخستین قبر مكشوف نیز مورد قبول واقع شده است.
او در ادامه در مورد گورها در این منطقه صحبت كرد و آن را به دسته آغازین، میانی و پایانی تقسیم كرد و گفت :
محتویات قبرها
در میان هدایای نخستین قبر كاوش شده در تپه باستانی مارلیك، یك «قوری» نقره ای با نشانده های طلا و پولك های طلایی برجسته ای كه احتمالا بر لباس ها دوخته شده بودند بدست آمده است. اسلحه های به دست آمده از تپه باستانی مارلیك شامل شمشیرهایی بودند كه پیش از گذاردن در قبر، آن ها را از روی عمد خم كرده و شكسته بودند. از اشیاء بسیار جالب توجه به دست آمده از تپه باستانی مارلیك سرپیكان های بالدار هستند. این سر پیكان ها می بایستی نسبت به پیكان هائی كه پیشتر در خاور نزدیك باستان به كار می رفتند، زخم های بدتری را باعث می شده اند. این نوع جدید سر پیكان می تواند با اشیاء مشابه بدست آمده از مناطق روسیه و طالش در ایران همسان باشد.
قبرهایی كه در تپه باستانی مارلیك كاوش شدند همچنین محتوی ظرف هائی بودند به شكل گاوهای كوهاندار. این نوع ظروف از نوع ظروفی هستند كه گاوهای املش نامیده شده اند. املش شهری است كه احتمالا چنین اشیائی برای اولین بار از آنجا خریداری گردید.
او در پایان در مورد آثار به دست آمده از این منطقه صحبت كرد و گفت : بعضی از قبرهای تپه باستانی مارلیك بسیار كوچكتر از نخستین گور بودند. اندازهای این قبرها پیرامون 1.5×2 تا 1 متر گزارش شده است. آن ها از تخته سنگ های زرد و با دقت چیده شده بنا شده بودند. طرح این قبرها متفاوت بود. قسمتی از یكی از آن ها گرد شده بود، در حالی كه دیگری چهار گوش بوده و به یك گودال شباهت داشت. كه به قضاوت این نویسنده [!] پیرامون 1.5 تا 2 متر گود بوده است. هر دو نوع آن ها گنجینه هایی غنی از طلا و ظروف نقره، سلاح ها، پیكره های كوچك مفرغی و سفال را در برداشتند.
بنا به گفته حفار تپه باستانی مارلیك، قبرهایی نیز بودند از نوع سوم، كه به طرز بسیار خوبی از سنگ ناهموار و ملاط گل رس ساخته شده بودند. گفته شده است كه این قبرها بقایایی نه چندان غنی و نه چندان گوناگون داشتند. اندازه تقریبی این قبرها 3×3 متر بود.
چهارمین نوع قبرهای تپه باستانی مارلیك كوچكتر از بقیه بودند. این نوع قبور تنها یك دهانه و مجموعه ای از دندان های اسبی را در برداشتند.
در اینجا سئوالی كه پیش می آید ایت است “كه آیا گوناگونی در قبرها نشان دهنده این هستند كه گورستان فوق در طول دورانی آن چنان طولانی مورد استفاده بوده است كه شكل قبرها در طول آن عوض شده است یا نه؟” ما مجبوریم منتظر تحقیقات دیگری در مورد گروه قبرهای تپه باستانی مارلیك باشیم تا بیاموزیم كه آیا اختلاف میان گورهای مارلیك به خاطر دفن نسل های متعددی از اشراف منطقه بوده است یا نه.
جام ها و ساغرها
ظاهرا اختلاف های فاحش در سبك جام ها و ساغرهای به دست آمده از تپه باستانی مارلیك كه تا كنون به چاپ رسیده اند، اختلاف زمانی آن ها را به ذهن می آورد. شاید زیباترین آن ها جامی است از نوع «راپوسه» با دو گاوی كه درخت خرمایی را در میان گرفته اند. سر های این دو گاو كاملا شكل بخشی شده خود را در راست گوشه هایی نسبت به نقش برجسته بقیه بدن، به سوی بیننده گردانیده اند (نقش 22 الف). علی رغم كوششی كه به وسیله حالت افسانه ای جانوران و طرح ریزی غیر طبیعی بدن آن ها بر تصور تحمیل می شود، این جانوران نیرومند، زنده و قانع كننده به نظر می رسند. این موضوع حتی به بال های بزرگی كشیده می شود كه گاو ها را به مانند موجوداتی فوق طبیعی ویژگی می بخشند.
