در وصف عظمت نهج البلاغه

بیدج در این برنامه در مورد ترجمه های متعدد نهج البلاغه صحبت كرد و گفت :
حدود پانصد سال از گردآوری نهج البلاغه توسط سید رضی گذشته بود كه نخستین ترجمه فارسی این اثر گران سنگ منتشر شد. یعنی در قرن دهم هجری و مصادف با حكومت صفویان. به تدریج اقبال عمومی به شرح و ترجمه این اثر فزونی یافت. تا جایی كه علاوه بر شیعیان، برخی علمای اهل تسنن نیز به ترجمه و تفسیر این كتاب رو آوردند؛ شرح «ابن ابی الحدید» یكی از مهم ترین شرح های اهل تسنن و شرح «ابن میثم» و «قطب راوندی» از معروف ترین شرح های علمای شیعه است؛ اما در میان ترجمه های منتشر شده نیز، برخی بیش از سایرین دارای اهمیت می باشند.

ترجمه فیض الاسلام(ره)
قدری كتاب قدیمی است. و انگار از بس كه خوانده شده گذرش به صحافی هم خورده است. صفحه اولش را باز می كنی عكسی از یك سید نورانی و خط نستعلیق زیبایی كه بزرگ نوشته است ترجمه نهج البلاغه فیض الاسلام حاج سید علی نقی اصفهانی معروف به «فیض الاسلام» در مدت ده سال و در شش جلد ترجمه ای بر نهج البلاغه نوشت كه به دلیل قلم روان مرحوم فیض الاسلام، در نیم قرن اخیر این ترجمه با استقبال كم نظیر فارسی زبانان مواجه شد و تقریباً در اكثر خانه های ایرانی، در كنار آسمانی ترین كتاب، قرار گرفته است. خط زیبای طاهر خوشنویس تبریزی زیبایی این اثر را دو چندان نموده است. مرحوم فیض الاسلام در بیان انگیزه این ترجمه می گوید: «گاهی در بعضی مجالس دینی و مذهبی پاره ای از كلمات این كتاب را خوانده و معنی می كردم. شنوندگان به شگفت آمده و می گفتند: اگر علما و رجال دینی ترجمه فرمایشات امام علی(ع) در كتاب نهج البلاغه را به طوری كه در خور فهم فارسی زبانان باشد نوشته بودند، همه از آن بهره مند می شدند ولی افسوس كه از ترجمه و شرح هایی كه در دسترس است، چنا نكه باید استفاده نمی شد. بنابراین بر نگارنده واجب شد كه دست از كار بردارم و این كتاب جلیل را به زبان فارسی سلیس و روان ترجمه كنم.»

ترجمه علامه جعفری(ره)
كسی در رؤیای صادقه، علامه امینی صاحب كتاب الغدیر را دید. علامه از او پرسید: جعفری را می شناسی؟ پاسخ داد: آری. مرحوم امینی فرمود: نامه ای به تو می دهم كه آن را به او برسانی. پرسید: اجازه دارم خودم پاكت را باز كنم و صاحب الغدیر اجازه داد. نامه را گشود و خواند. در تعریف خواب خود برای علامه گفت: الفاظ نامه با كلماتی كه ما در نامه هایمان به كار می بریم شباهت داشت اما فروغی خاص در آنها دیده می شد. با خواندن نامه در رؤیا منقلب شدم. بعد علامه امینی به من گفت: به محمدتقی جعفری سلام مرا برسان و بگو ما در عالم برزخیم نمی توانیم كاری بكنیم ولی شما كه در دنیایی شرح نهج البلاغه را شروع كن و به تأخیر نینداز. علامه پس از شنیدن رؤیا كارهایش را رها كرد و مشغول نگارش شرح نهج البلاغه شد اما بیماری سرطان، مجال نداد و نهج البلاغه را تا خطبه 185 تفسیر نمود. اما ترجمه كتاب را كامل نمود. خطبه 185 را در لندن تفسیر نمود. علامه جعفری نهج البلاغه و شرح را در 27 جلد ترجمه نموده است.

ترجمه نهج البلاغه سید جعفر شهیدی(ره)
دكتر سید جعفر شهیدی در سال 1368، نهج البلاغه سید رضی را ترجمه كرد. با ورق زدن صفحات این ترجمه، تفاوت آن با سایر ترجمه ها به خوبی مشخص است. رعایت ویژگی های ادبی بی نظیر، به كار بردن صنایع لفظی و آرایش های ادبی از قبیل استعاره و تشبیه و جناس و مراعات نظیر و به ویژه سجع به جاودانگی این اثر كمك شایانی نموده است. در مقدمه كتاب می خوانیم: «در میان هزاران نام كه مصنفان، مؤلفان و یا مترجمان حوزه مسلمانی بر كتاب های خود نهاده اند هیچ نامی چون نهج البلاغه (راه سخن رسا گفتن) با محتوای كتاب منطبق نیست و می توان گفت این نام از عالم غیب بر دل روشن شریف رضی(ره) افاضه گردیده است كه « الاسماء تنزل من السماء». راه سخن گفتن را در این مجموعه باید آموخت.»

ترجمه نهج البلاغه استاد محمد دشتی(ره)
عمومی بودن ترجمه، نامگذاری خطبه ها، حكمت ها و نامه ها در 1500 عنوان، ثبت شأن صدور خطبه ها و نامه ها و حكمت ها از مهم ترین دلایل استقبال عمومی از ترجمه دشتی است. آوردن جدول اختلاف نسخه های مختلف نهج البلاغه در آخر كتاب نیز از ابتكارات مرحوم دشتی است كه این اثر را ارزشمندتر نموده است. زمستان 78 زمانی بود كه استاد محمد دشتی كار ترجمه خود را به پایان رساند. در توصیف اثر و شخصیت وی همین بس كه رهبر معظم انقلاب فرمودند:

آقای دشتی جزو عناصر مفید بودند. زحمت هایشان با ارزش بود. وقتی ایشان پیش ما آمدند من خیلی خوشحال شدم. قبلاً فهرست ایشان را بر نهج البلاغه دیده بودم. حیف شد. ایشان می توانست سال ها خدمت كند. ایشان خیلی پر شور و پر انرژی بودند. خداوند انشاءالله این زحمات را از ایشان قبول كند. احترام به ایشان احترام به اسلام، امیرالمؤمنین و نهج البلاغه است.
بیدج در ادامه با دكتر جعفر مترجم دیگر نهج البلاغ گفتگوی تلفنی انجام داد و گفت :
خوشبختانه كتاب شریف نهج البلاغه تا كنون بارها به وسیله اندیشوران گرانمایه ترجمه شده است, امّا ترجمه دكتر جعفرى از دو جهت پراهمیت است: نخست, انتخاب نسخه اى قدیمى و ممتاز به نام نسخه (ابن شدقم) و دیگر شخصیت نهج البلاغه پژوهى دكتر جعفرى كه پس از انتشار كتاب هاى ارزشمندى چون پرتوى از نهج البلاغه و آموزش نهج البلاغه, به ترجمه نهج البلاغه روى آورده است; افزون بر آن, تجربه درازمدت همكارى با مرحوم آیت اللّه طالقانى در تفسیر پرتوى از قرآن به یارى ایشان آمده است و رابطه هاى قرآنى را در ترجمه مذكور به خوبى مى توان یافت.