زرین پنجه ای كه خوش نواخت...

متولد شد. در 14 سالگی پس از تحصیلات ابتدایی، تاری خرید و نزد ربیع خان برادر درویش خان به آموختن موسیقی پرداخت. پس از یك سال به دسته موزیك ژاندارمری وارد شد و در سال 1301 به دسته موزیك بالالایكا رفت و به نواختن سازهای بادی در آن اركستر مشغول شد. سپس به نزد حسین هنگ آفرین رفت و یك دوره ردیف آوازی را با تار نواخت و مدتی به عنوان خلیفه كلاس شاگردان را درس می داد.

در سال 1308 جز نفرات اركستر نظامی بود كه به دریافت گواهینامه عضویت نایل شد. در سال 1310 كه دسته جات موزیك منحل شد، نزد استادان: مرتضی نی داوود، یحیی زرپنجه، علی اكبر شهنازی و موسی معروفی رفت و به تكمیل اطلاعات خود پرداخت.

وی در یادداشت های خود درباره موسی معروفی می نویسد: «موسی معروفی بدون مضایقه تمام ردیف های ایرانی را كه به خط بین المللی نوشته بودند به بنده مرحمت كرده و خودشان مرا در كار كردن مراقبت می فرمودند؛ به طوری كه اگر بنده امروز چیزی می دانم از همت و مرحمت دو استاد محترم، آقایان هنگ آفرین و معروفی، می باشد. چون كرنشگر نبوده و نیستم و عادت به خودنمایی نداشته و ندارم و به مهمانی های متداول در ایران كه مایه شهرت است نرفته و نمی روم، به طبع چنانكه باید شهرتی نیافته ام و قلباً از این بابت خرسندم.»

در سال 1313 به دلیل اتفاقات ناگواری كه برای خانواده اش پیش آمد نوازندگی را كنار گذاشت و در وزارت دارایی مشغول به كار شد. در سال 1320 پس از بازگشت وزیری به هنرستان عالی موسیقی، پس از هفت سال كار موسیقی را از سر گرفت و به كلاس حسین سنجری رفت. در سال 1322 بنا به دعوت روح الله خالقی عضو انجمن ملی موسیقی و نوازنده اركستر این انجمن شد. وی در مورد بازگشت دوباره خود به عرصه موسیقی می نویسد: «افتخاری كه در تمام عمرم نصیبم شده است وقتی بود كه استاد ارجمند جناب آقای وزیری اجازه فرمودند در جلساتی كه مشغول تمرین هستند حاضر شوم و مستمع و گاهی یادداشت كننده آهنگ هایی كه می ساختند باشم.»

زرین پنجه در این سال به همكاران موسیقی رادیو پیوست و بیش از 50 قطعه ساخت اما نامش در فهرست حقوق بگیران درج نشده و به صورت آزاد و افتخاری كار می كرده است. در سال 1324 ش به هندوستان سفر كرد و آثار خود را با صدای بنان به روی صفحات گرامافون به ضبط رساند كه از آثارش در این دوره آهنگ «بی وفا» است.

زرین پنجه با آن كه آهنگ ساز باذوقی بود، با تواضع و فروتنی در یادداشت هایش می نویسد: «من خود را آهنگ ساز نمی دانم زیرا آهنگ ساز باید دارای معلومات بیشتری باشد ولی چون فعلا در این مملكت بین استاد و شاگرد فرقی نیست، چند قطعه پیش درآمد و رنگ و تصنیف تهیه كرده ام كه بعضی ها بدانند اگر معنی آهنگسازی این است من هم بی بهره نیستم.»

نصرالله زرین پنجه سالها در هنرستان موسیقی به تدریس پرداخت. شیوه كار او بیشتر متاثر از موسی معروفی بود اما آموختن آن شیوه با آنچه از دیگر اساتید فرا گرفته بود، شیوه خاصی در نوازندگی برای او به همراه داشت. وی در مورد هنرستان موسیقی گفته است: من معتقدم آقای خالقی با پی ریزی و تشكیل این موسسه بزرگترین خدمت را به موسیقی كشور نموده است و برای اینكه عرایضم ثابت شود و راجع به این هنرستان جنبه تملق نداشته و ایمان قلبی من است، یادآور می شوم كه دو فرزند من هم اكنون در این هنرستان مشغول به تحصیل می باشند و پیشرفت قابل توجهی كرده اند.» (مربوط به تاریخ 1331/2/20)

نصرالله زرین پنجه در 25 آذرماه 1360 دار فانی را وداع گفت. پیكرش را در بهشت زهرا به خاك سپردند و روی سنگ مزارش این شعر نوشته شده است:

در راه خدا دو كعبه آمد حاصل

یك كعبه صورت است و یك كعبه دل

تا بتوانی زیارت دلها كن

كافزون ز هزار كعبه آمد یك دل

علاقه مندان به این شخصیت برجسته می توانند برای كسب اطلاعات بیش تر مقاله سیری در زندگی و آثار نصرالله زرین پنجه نوشته بهروز مبصری را مطالعه كنند.