مرد موسیقی ایران

میرزا عبدالله فراهانی، معروف به آقا میرزا عبدالله، نوازنده تار و سه‌ تار بود.

1401/06/21
|
14:16

شاید بدون تلاش میرزا عبدالله فراهانی موسیقی ایران به دست فراموشی در تاریخ سپرده می‌شد. در تاریخ پرفراز و نشیب چندهزار ساله تاریخ موسیقی ایرانی حدود دو سده است كه موسیقی دستگاهی به عنوان موسیقی رسمی و ملی ایران شناخته شده‌است. ردیف، اصلی‌ترین نقش را در سیستم آموزشی و حفظ و اشاعه این موسیقی به عهده داشته است. میرزاعبدالله فراهانی اولین كسی بود كه گوشه‌ها و نغمه‌های ایرانی را از جای جای این سرزمین گردآوری نمود و هفت دستگاه موسیقی ایرانی را گردآوری كرد.میرزاعبداالله فراهانی نوازنده تار و سه تار
میرزا عبدالله فراهانی، معروف به آقا میرزا عبدالله، نوازنده تار و سه‌ تار بود. میرزا عبدالله فراهانی در سال 1222 خورشیدی در شیراز متولد شد. وی از برجسته‌ترین موسیقی‌دانان تاریخ ایران است. او و برادر كوچك‌ترش میرزا حسین‌ قلی متولد شیراز، یادگیری موسیقی را از پدرشان علی اكبر فراهانی كه یك نوازنده مشهور بود، شروع كردند. در اینجا مختصری از زندگینامه میرزا عبدالله را برای شما مخاطب عزیز گردآوری نموده‌ایم.

اولین تعلیمات موسیقی را از برادر بزرگتر خود میرزا حسن فرا گرفت. بعدها در مكتب پسرعموی خویش آقا غلام حسین كه استاد معروف زمانه بود، پرورش یافت. می‌گویند با كمك سیداحمد نامی كه سه تار می زده و دستگاه‌دان بوده ردیف موسیقی را منظم و مرتب كرده است. به برادر كوچك خود آقا حسینقلی هم تار آموخت تا این‌كه او نیز بزرگ‌تر شد و مستقیم از پسر عموی خویش آقا غلامحسین استفاده كرد.

میرزا عبداالله موسیقی را با كوشش و زحمت آموخت. وی از حسادت‌های استادان زمان خود دل خوش نبود. در اثر اخلاق كریمانه‌ی جبلی تصمیم گرفت كه ازین پسر هر چه می‌شنود به خوبی فرا گیرد و دستگاه‌ها را كامل و بی‌نقص به ذهن بسپارد و آن چه با ذوق و همت خستگی نا‌پذیر كسب كرده است و در طبق اخلاص گذارده به شاگردان خود بیاموزد تا میراث گذشته را از دست‌برد حوادث زمان، مصون دارد و عیناً به آیندگان تحویل دهد.

او دیده بود كه استادان قدیم نمی‌خواستند معلومات خود را به دیگران بیاموزند. یا اوضاع زمانه این حس بدبینی را در آن‌ها برانگیخته بود. مبادا شاگرد جای معلم را بگیرد و مقام استاد از بین برود یا چون خودشان رنج برده و گنج به دست آورده بودند، نمی‌خواستند آن‌ را به رایگان از دست بدهند. میرزاعبداالله به خوبی دریافت كه عمر انسان ابدی نیست و غفلت‌های گذشتگان باید برای آیندگان، درس عبرت باشد.

میرزاعبداالله شنیده بود كه بسیاری از نغمات دلپذیر قدیم موسیقی ما، در اثر همین حسادت ها و كوتاه بینی‌ها به دست فراموشی سپرده شده است و خواست ما امروز از او كه موجب نگاه‌داری آهنگ‌های زمانه‎اش بوده است با احترام و نیكی یاد كنیم. از این گذشته وی مردی بود خوش طینت و مهربان و همه را از گنج هنرش بهره می رساند.

تا صد سال پیش تنها صاحب منصبان و افراد موزیك نظام از نت موسیقی بهره داشتند. مدرسه‌ی موزیك هم مخصوص همان طبقه بود و دیگران از نت اطلاعی نداشتند. مطلب به سادگی امروز نبود كه كسی نغمه‌ای را بنوازد، یكی هم آن را بنویسد و ضبط كند. رسم دیرین بود كه آهنگ‌ها را در لوح سینه بنویسید و آن‌قدر بزنند و تكرار كنند تا مركوز ذهن شود و فراموش نگردد. همین كاری بود كه میرزا عبداالله كرد و ردیف موسیقی ایرانی را در هفت دستگاه كه معمول امروز است به دست شاگردان خود سپرد. آن‌ها هم خوب فرا گرفتند و به دیگران آموختند. برخی هم برای این كه دیگر فراموش نشود چنان‌كه بعد اشاره خواهم كرد قلم و كاغذ به دست گرفتند و ردیف‌ها را نوشتند و حالا امیدواریم میراث گذشتگان را هنر دوست امروز بیند و بخواند و بفهمد و بنوازد و از یاد نبرد.

دسترسی سریع