«تعزیه» نمایش آیینی مذهبی ایرانی است.
پیشینه و جایگاه هنر «تعزیه» در ایران در برنامه «سرآهنگ» رادیو فرهنگ بررسی شد.
در این برنامه تاكید شد كه، هنر «تعزیه» و «تعزیه خوانی» نمایش آیینی مذهبی ایرانی است . هنری كه مخصوص ایرانیان و سرزمین ایران می باشد. این هنر نه از عربستان و عراق كه خاستگاه دین اسلام است به ایران آمده نه از فرنگستان . ایران تنها كشور اسلامی است كه نمایش تعزیه را به مقیاس جهانی آفرید.
در این برنامه همچنین تاكید شد: اگر هم تعزیه را بازمانده مستقیم آیین های باستانی ایرانی نخوانیم به هیچ وجه نمیتوانیم منكر نفوذ موثر تمدن ایرانی در شكل گیری هنر شبیه خوانی باشیم. از سوی دیگر نیز، رنگ و بوی ایرانی در تحریر نسخ تعزیه و محیط مجالس شبیه خوانی از اشعار و حركات و احساسات و روحیه شبیه خوانان تا تشبیهات كلامی و لباسهای نظامی و رزمی و شیوه بكارگیری جنگ افزارها بویژه در مناظره ها، مكالمه ها، و رجزخوانی ها و حتی خلق و خوی شخصیتها بخوبی آشكار است.
در این برنامه همچنین «تعزیه» از دیدگاه جامعه شناسی بررسی و عنوان شد: شكل و ساختار «تعزیه» در مناطق مختلف ایران یكسان نیست؛ بلكه با توجه به تعدد ساختار جوامع در ایران و تنوع فرهنگی قومی و گوناگونی زبانی، و با عنایت به اقالیم مختلف در هر منطقه، شكل و ساختار ویژه خود را میابد، و نقطه قابل توجه در تعزیه این است كه هر دو گروه مخالف(اشقیا) و موافق(اولیاء) در أشعار خود به مدح ائمه هدی و ضم شیطان مشغولند و این هنرنمایی شاعران تعزیه را میرساند كه گروه «مخالف» هم با كمال ظرافت و لطافت درعین حال كه با خشونت تمام اشتلم میكنند، به مدح ائمه و لعن خویش مشغولند.
در این برنامه همچنین به بحث موسیقی تعزیه پرداخته و عنوان شد: موسیقی غیرآوازی تعزیه تابعی از متغیر موقعیت نمایشی بوده‌است كه نقشی بیش از یك پركننده خلاء را داشت و جنبه تزیین كننده و باشكوه اصوات آن، یادآور موسیقی جنگی بود، و جنبه تقویت كننده و محرك آن، یك حالت القایی دیگر به صحنه ها می افزود.
نوحه خوانی در «تعزیه» هم از موسیقی جالب و گرمی بهره ور است و نكته جالب توجه دسته ها، هماهنگی و نرمی حركات دسته جمعی و حالت نمایشی آنها و همسرایی در خواندن نوحه و دم، است كه در كنار تزیینات مفصل یا نقشهای تجریدی، به دسته شكوه و هیبت میبخشد.
