اشعار منسوب به امام سجاد(ع) در برنامه «وطن فارسی» رادیو فرهنگ بررسی شد.
محمدجواد گودینی، استاد زبان و ادبیات عرب، در برنامه «وطن فارسی» گفت: می‌توان گفت كه شاعری بعدی از ابعاد شخصیت گرانقدر اما سجاد(ع) است و در كنار آثاری چون «صحیفه سجادیه» اشعار بسیاری نیز با موضوعات ستایش پرودگار، اندرز و حكمت و رثای امام حسین(ع) و شهیدان كربلا و جریان نهضت عاشورا باقی مانده است.
وی افزود: بسیاری از این اشعار كه از نظر اسناد تاریخی درست است، هم از بلاغت بسیار بالایی برخوردار است و هم محتوای آنها، با شخصیت حضرت سجاد(ع) متناسب است.
وی افزود: حضرت سیدالساجدین (ع) در نهضت پدرش امام سید الشهدا (ع) همراه گردید و در طول این سفر از مدینه به مكه سپس از مكه تا به عراق همراه كاروان حسینی بود و در واقعه‌ی كربلا، از شاهدان این رویداد مهم و تمدن ساز بوده و در ادامه نیز به اسارت دشمنان درآمد. پس از خروج كاروانِ اسیران از كوفه، امام سجاد (ع) نیز به همراه آنان رهسپار شام گردید؛در دمشق، به خوبی پرده از جنایات بنی امیه برداشته و چهره‌ی حقیقی آنان را برای مردم شام آشكار نمود.
امام سجاد (ع) كه همواره از مصیبت شهادت پدرش گریان بود و جنایات یزیدیان را برای مردم بازگو می‌فرمود، اشعاری در رثای پدر بزرگوارش (ع) و سختی‌هایی كه بر آل پیامبر (ص) وارد آمده و ناملایماتی كه آنان تحمل كرده اند، چنین سروده:
نَحنُ بَنُو المُصطَفَی ذَوُو غُصَص / یَجرَعُهَا فِی الأنامِ كَاظِمُنَا...
ترجمه: "ما خاندان مصطفی (ص) دارای اندوه‌ها و غصه هاییم كه در میان مردم، آن را سركشیده و (جام اندوه را می‌نوشیم).
اندوه و رنج ما در میان مردم، سترگ بوده و نخستین ما و آخرین ما به آن مبتلا بوده و آزموده می‌شویم.
مردم با عیدشان خشنود هستند؛ اما ما كسانی هستیم كه اعیادمان، روزهای غصه و ماتم ما به شمار می‌رود.
وی افزود: امام زین العابدین (ع) در سروده‌ای دیگر، در نكوهش مردم عصر خویش كه مصیبت‌های فراوانی را بر اهل بیت پیامبر (ص) تحمیل نمودند، چنین فرموده است:
یَا أمَّةَ السُّوءِ لاسَقیاً لِرَبعِكُمُ / یا أمَّةً لَم تُراعِ جَدَّنا فِینَا...
ترجمه: "ای امت تبهكار و بد كردار، مكانتان حاصلخیز مباد (و از رحمت، بارانِ بهاری، طراوت و نعمت، محروم باشید)؛ ای امتی كه حُرمت جدمان (پیامبر «ص») را درباره ی ما (اهل بیتش) مراعات نكردید و (با خاندانش به بدترین شكل، رفتار كردید).
هنگامی كه ما و رسول خدا (ص) در قیامت با هم جمع شویم، شما چه
سخنی خواهید گفت؟ (و چه عذر و بهانه‌ای درباره ی بدرفتاری تان با اهل بیت «ع» خواهید آورد)...
مگر جدم رسول خدا «ص» -وای بر شما باد- مردم را هدایت نكرد و از مسیرهای گمراه كنندگان، باز نداشت؟
ای واقعه‌ی طف (كربلا)، تو حزن و اندوه بسیاری برای من به همراه آورده‌ای؛ خداوند پرده‌ی تبه كاران را می دَرَد".
وی تشریح كرد: بدین ترتیب مشاهده می‌شود شِكوِه از روزگار و مردمانش، یكی از محورهای اصلی سروده‌های امام چهارم (ع) محسوب می‌گردد و در این میان، واقعه‌ی عاشورا از جلوه‌ی بیشتری در شعر امام (ع) برخوردار است.
وی افزود: امام (ع) درباره ی حقانیت اهل بیت (ع) نیز چنین سروده است:
لَكُم مَا تَدَّعُونَ بِغَیرِ حَقٍّ / إذا مِیزَ الصِّحَاحُ مِنَ المِراضِ...
ترجمه: "آنچه ادعا می‌كنید بدون آنكه حق باشد، از آنِ شما باد؛ هنگامی كه صحیح از بیمار (سره از ناسره) تمییز گردد و جدا شود. (خواهید دانست كه حقِ ما اهل بیت «ع» را ادعا می‌كردید و بر دیگران سروری یافته و حقوق ما را به ناحق ستاندید).
شما (دشمنان و مخالفان)، حق ما را كامل شناختید اما آن را انكار نمودید؛ چنانكه سفیدی از سیاهی شناخته می‌شود.
كتاب خدا شاهد ما به زیان شما بوده و خداوند داور است كه بهترین داور خواهد بود".
وی افزود: امام زین العابدین (ع) پس از اسارت در رویداد محرم سال 61 هجری، این ابیات را نیز سروده و در خطاب به جدش رسول خدا (ص) چنین فرموده است:
أنَاجِیكَ یَا جَدَّاهُ یَا خَیرَ مُرسَلٍ / حَبِیبُكَ مَقتُولٌ وَ نَسلُكَ ضَائِعُ...
ترجمه: "شما را می‌خوانم (و از شما استغاثه می‌نمایم) ای جدم، ای برترین پیامبران «ص»؛ حبیب شما (فرزند دلبند و مورد علاقه شما حسین «ع») كشته شده و نسل شده نیز تباه گردیده است. (برخی كشته و گروهی دیگر اسیر شده اند). من نیز در حالی شما را می‌خوانم كه اندوهناك، بیمار، اسیر و دارای ترس و نگرانی بسیارم و هیچ یاور و پشتیبانی ندارم. ای جد، بنی امیه پس از شما، مكر خود و نفرت‌های خود را آشكار ساخته (و ما اهل بیت «ع» را آماج كینه‌ها، بددلی‌ها و توطئه‌های خویش نمودند) ".
وی افزود: امام چهارم (ع) در سروده سوزناك دیگر پس از واقعه‌ی كربلا چنین فرموده است:
أیَا جَدَّنا أمَّا الرِّجَالُ فَذَبَحُوا / أیَا جَدَّنَا هَذِی النِّساءُ أرَامِلُ...
ترجمه: "ای جدمان، (پس از واقعه‌ی كربلا)، مردان (از اهل بیت «ع» و یاران امام حسین «ع») را كشتند و این زنان را بیوه كرده (و سرپرستهایشان را به شهادت رسانده و اكنون زنان و كودكان، بی یاور و تنها مانده اند).
وی درپایان گفت: از امام چهارم (ع) اشعاری نیز برجای مانده كه به موضوعاتی همچون ستایش پروردگار جهانیان، اندرز و توصیه‌های اخلاقی و نیز رثای شهیدان كربلا و.. اختصاص دارد. اشعاری كه در رثای سالار شهیدان (ع) سروده شده، به خوبی واقعه‌ی كربلا و مظلومیت اهل بیت رسالت (ع) را به تصویر می‌كشد و از سوزناكی ویژه ای برخوردار است. امام زین العابدین (ع) بزرگترین راوی رویداد كربلا و شاهد این تلخ‌ترین تراژدی بشریت بوده و از این رو گفته‌ها و سروده‌های آن امام همام (ع) در این باره از اهمیت بسزایی برخوردار بوده و شایان توجه است.
