مرور رویدادهای تاریخی 21 مرداد؛ از اعدام میرزا رضای كرمانی تا درگیری وزرای پهلوی دوم

در بخش «یادها و یادگارها» برنامه سرزمین من رادیو فرهنگ، رضا مختاری اصفهانی نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر، مهم‌ترین رویدادهای تاریخی 21 مرداد را مرور كرد.

1404/05/25
|
10:31

نخستین رویداد به سال 1275 هجری شمسی بازمی‌گردد؛ اعدام میرزا رضای كرمانی، قاتل ناصرالدین‌شاه قاجار. میرزا رضا كه اصالتاً یزدی و متولد كرمان بود، پس از ظلم و ستم حكام محلی و آشنایی با سید جمال‌الدین اسدآبادی، به فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی روی آورد. اخراج سید جمال از ایران و سركوب تحریم تنباكو، او را مصمم به ترور شاه كرد. در 17 اردیبهشت 1275، ناصرالدین‌شاه در حرم حضرت عبدالعظیم ترور شد و عامل آن پس از بازجویی‌های مفصل، در میدان مشق تهران به دار آویخته شد. او تا لحظه آخر هرگونه وابستگی به بابیه را رد كرد و خود را «مسلمان خالص» خواند.

رویداد دوم مربوط به سال 1348 است؛ درگیری فیزیكی میان عطاالله خسروانی، وزیر كشور و دبیركل حزب ایران نوین، و غلامرضا نیك‌پی، وزیر آبادانی و مسكن، در جلسه هیئت دولت. اختلاف بر سر انتقال «سازمان عمران شهری» به وزارت آبادانی و مسكن، با دخالت نخست‌وزیر امیرعباس هویدا به تنش كشیده شد. ماجرا با زد و خورد و فحاشی لفظی ادامه یافت تا اینكه شاه دستور داد هر دو وزیر استعفا دهند. خسروانی پس از این رویداد تمام مناصب خود را از دست داد و به صحنه سیاست بازنگشت، اما نیك‌پی پس از 38 روز به عنوان شهردار تهران منصوب شد.

این مرور تاریخی، بخشی از حوادث پرتنش تاریخ معاصر ایران را بازگو كرد كه همچنان در حافظه سیاسی كشور باقی مانده است.

دسترسی سریع