شبكه رادیویی فرهنگ با پخش مستند «ابوریحان بیرونی» یاد این دانشمند را گرامی میدارد .
مستند فرهنگامروز یكشنبه 19 شهریور ویژه «ابوریحان بیرونی» است.
ابوریحان بیرونی را بزرگترین دانشمند مسلمان و یكی از بزرگترین دانشمندان ایرانی در همه اعصار است و با توجه به اینكه روز تولدش 13 شهریور ذكر شده اینروز را برای گرامیداشت وی انتخاب كرده اند.
ابوریحان بیرونی دانشمند بزرگ و ریاضیدان، ستاره شناس، انسان شناس و تاریخنگار بزرگ ایرانی در سده چهارم و پنجم هجری است. البته بیرونی فقط محدود به عصر و دوران خودش نیست و به عنوانی پدر علم انسان شناسی، یكی از بزرگترین دانشمندان مسلمان ایرانی در همه اعصار شناخته شده است.
این دانشمندان همهچیزدان، علاوه بر اصلاحات و بهبودهایی كه در ریاضیات محاسباتی و تجربی و همچنین روشهای تجربی ارائه داد، مشاركتهای چشمگیری در محاسبات علمی خاص و فنی داشته است. او با استفاده از روشهای پذیرفته شده برای محاسبه ارتفاع یك كوه، راهی برای محاسبه شعاع زمین ارائه كرد. میزانی كه او به دست آورد، تنها 17٫2 كیلومتر كمتر از تخمین فعلی ناسا از شعاع قطبی زمین است.
ابوریحان محمد بن احمد بیرونی در 13 شهریور 352 خورشیدی در خوارزم متولد شد. زادگاه او "بیرون" روستای كوچكی بود و 25 سال اول زندگی خود را در زادگاهش سپری كرد و به یادگیری علوم العربیه چون "فقه و الهیات اسلامی"، "زبان عربی" و غیره و علوم العجمیه به خصوص علوم یونانی، ریاضیات، نجوم و طب مشغول بود.
در این مدت از تعالیم دانشمندانی چون «بونصر منصور بن علی بن عراقی جیلانی» بهرهمند شد و نیز برخی از آثار اولیهاش را تألیف كرد. او در این دوره از زندگیاش با «ابن سینای» نوجوان كه تنها 7 سال از او كوچكتر بود، مكاتبه و تبادل نظر داشت كه برخی نامههایشان در رابطه با فلسفه طبیعی ارسطو و فلسفه مشاء باقی مانده است.
بیرونی در اثر حمله امیر مأمون بن محمد از گرگانج، واقعهای كه بیرونی آن را "نزاع بین دو بزرگ خوارزم" یاد كرده است، زادگاهش را با عجله بسیار و به گونهای كه حتی نتوانست پژوهشهایش را با خود ببرد، به مقصد بخارا، پایتخت امارت آل سامان، ترك كرد تا با امیر منصور ثانی بن نوح ثانی سامانی دیدار كند و به خدمت دربار او در آید.
اولین اثر مهم ابوریحان بیرونی به نام "آثار الباقیه عن القرون الخالیه" در زمان اقامت او در گرگان تألیف شد و آن را به قابوس تقدیم كرد.
در همین شهر با دو ریاضیدان و منجم ایرانی، به نامهای «كوشیار بن لبان گیلانی» و «ابومحمود حامد بن خضر خجندی»، دیدار كرد. بیرونی رساله "حكایة آله المسماه بسدس فخری" را در شرح "سدس فخری"، دستگاهی جهت رصد دقیق ستارگان كه توسط «ابومحمود خجندی» ساخته شده، نوشتهاست.
از "بیرونی" كتب و رسالات بسیاری به جا مانده كه جمع سطور آنها بالغ بر 13 هزار است. او در 65 سالگی رسالهای در بیان مولفات «محمدبن زكریای رازی» نوشت كه در آن تألیفات خود را نیز تا همین سال شرح داده و تعداد كتابهایش را تا 113 نسخه برشمرده است.
مهمترین آثار او "التنجیم" در ریاضیات و نجوم، "آثار الباقیه" در تاریخ و جغرافیا، "قانون مسعودی" و كتاب "تحقیق ماللهند"، درباره اوضاع این سرزمین از تاریخ و جغرافیا تا عادات و رسوم و طبقات اجتماعی آن است.
برنامه « مستند فرهنگ» كه گرامیداشت مفاخر فرهنگی كشورمان و معرفی بیشتر آنها برای شنوندگان است را ساعت 14:30 روی موج اف ام ردیف106 مگاهرتز از رادیو فرهنگ بشنوید.
