برنامه «بدون تاریخ» امروز دوشنبه 4 مرداد با موضوع بزرگداشت عبدالقادر مراغه ای آنكه موسیقی ماندگار سریال امام علی علیه السلام براساس آثار وی ساخته شد از رادیو فرهنگ پخش می شود.
«بدون تاریخ» برنامه ای است كه به معرفی شخصیت های فرهیخته ادبی و هنری و تاریخی كشورمان اختصاص دارد و گوشه ای از زندگی آنها در این برنامه روایت می شود.
در برنامه امروز عبدالقادر مراغهای آخرین موسیقی‌دان و نوازندهای چیره دست و طبق شواهد تاریخی، بانی موسیقی جهان اسلام، نخستین ردیفنویس موسیقی ایران، آخرین نظریهپرداز موسیقی كلاسیك ایرانی و معلم ثالث در دانش موسیقی مشرق زمین پس از فارابی و ابنسینا معرفی می شود.
عبدالقادر از مشاهیر ایرانی ثبت شده در یونسكو در سالهای 2014 و 2015 میلادی، پسر غیبی حافظ مراغی، ملقب به گوینده و نظامالدین و مشهور به حافظ المراغی یا عبدالقادر گوینده، آخرین ستاره فروزان موسیقی ایران زمین، در سال 768 هجری شمسی در شهر مراغه از شهرهای قدیمی، مهم و آباد آذربایجان شرقی به دنیا آمد.
عبدالقادر مراغهای در همان ایام كودكی به مكتب رفت و حافظ قرآن شد و موسیقی را از پدرش كه اهل ادب و هنر بود، آموخت و در نوجوانی به چنان توانمندی دست یافت كه با استادان زمان خود، از جمله رضوان شاه، موسیقی‌دان بزرگ، به رقابت پرداخت.
مقاصدالالحان و جامعالالحان مهمترین آثار به یادگار مانده از این موسیقی‌دان و هنرمند چیرهدست است كه در كتاب جامعالالحان با دقت بسیار به آرا و افكار موسیقیدانان بزرگی مانند جوهری و فارابی پرداخته و به لزوم استفاده از حساب هندسه در موسیقی، نقش موسیقی در خدمت به قرآن و علم پزشكی اشاره كرده كه این نشان از هنر این موسیقی‌دان در خدمت به ادیان الهی است.
شخصیت هنری عبدالقادر تركیبی از موسیقی، شعر، خط و نقاشی یا نمونهای از تربیتهای قدیم بود ،با نگاهی به آثار عبدالقادرمی توان گفت كه وی علوم متداول زمان خود را دارا بوده و موسیقی را از پدر خود آموخته بود و با آنكه اهل آذربایجان (مراغه) و به تركی مسلّط بود، كتابهای خود را به زبان فارسی نوشته و از این راه خدمتی بس بزرگ به زبان، ادب و هنر فارسی انجام داده است.
عبدالقادر علاوه بر خوشنویسی، نقاشی و نوازندگی عود، شعر نیز میسرود كه نمونه اشعار فارسی و تركی او در مقاصدالألحان و بعضی كتابهای وی آمده كه در آنها به 'عبدالقادر' تخلص كرده است.
بیشك عبدالقادر مراغی از بزرگترین موسیقی دانان و موسیقی پژوهان تاریخ هنر ایران محسوب میشود؛تسلط عبدالقادر در نوازندگی بربت (عود) مورد تحسین قرار گرفته و آهنگهایش گرچه هنوز به طور كامل به دست نیامده، ولی اندكی از آنها تا حد موجود توسط بعضی از موسیقیدانها اجرا شده است.
بعضی از تصنیفهای خواجه با ذكر ضروب و نقرات در كتاب 'نزهةالأرواح من تطریب الأشباح' یعقوب و رساله منظوم و منثور امیرخان محفوظ و ثبت شده است.
تم موسیقی سریال امام علی (ع) نیز بر اساس آثار عبدالقادر ساخته شده و افتخار فرهاد فخرالدینی هم در ساختن این موسیقی مجموعه به گفته خود وی در این است كه توانسته با وجود تلاشهای ناموفق فروانی كه در ایران، تركیه و اروپا برای استنباط یكی از یافتههای موسیقی عبدالقادر انجام شده، عاقبت آن را به طور كامل به اجرا درآورد.
آثار مهم عبدالقادر مراغی شامل كنزالألحان، مقاصدالالحان، جامع الألحان، شرح الأدوار صفیالدین (زبده الادوار)، فوائد عشره و لحینه و آثار موسیقیایی صحبت نامه استادالمصفنین مرافی و رساله كوكبی است.
سرانجام پس از دغدغههای پرشور كه گذشت عمر گرد پیری بر تارك آن پاشیده بود، زندگی عبدالقادر بعد از 70 سال به پایان رسید و در شهر هرات، به دلیل ابتلا به طاعون آهنگ سفر آخرت كرد و در همان جا مدفون شد.
« بدون تاریخ» را ساعت 12:15 از رادیو فرهنگ بشنوید.
