كتاب «فالنامه تهماسبی» شاهكار نگارگری شیعی دوران صفوی به كوشش علیرضا مهدی زاده توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد.
با توجه به اینكه همواره شمار قابل‌توجهی از شیعیان در ایران به سر می‌بردند و از دیگر سو، وزیران و عالمان شیعی، در دستگاه‌های حكومتی حضور و نفوذ داشتند؛ بخشی از درون‌مایۀ نسخه نگاره‌های ایرانی در برخی دوره‌ها به‌خصوص از قرن دهم هجری به بعد معطوف به بازنمایی مضامین مورد علاقه و تأكید تشیع است.
در این میان، نسخۀ فالنامه تهماسبی كه در زمان غلبۀ گفتمان تشیع در دوران حكومت شاه‌تهماسب تولیدشده، از جنبۀ مضمونی و محتوایی نسخه‌ای قابل‌تأمل است؛ در این نسخه، گلچینی از آموزه‌ها و وقایع مهم اسلام و تشیع، قصه‌های قرآنی و مذهبی كه به‌نوعی بیانگر حقیقت و حقانیت مذهب تشیع هستند، به تصویر درآمده است. به نظر می‌رسد رویكرد نگارگران این نسخه، معطوف به بازنمایی مضامین و مفاهیم اسلامی و شیعی، بر اساس باورها و روایت‌های موردنظر گفتمان تشیع بوده است كه موجب بروز و ظهور نشانه‌ها و نمادها و تمهیدات تصویریِ جدیدی در برخی نگاره‌های آن شده است.
نكتۀ قابل‌تأمل و مهم در رابطه با نسخۀ فالنامه این است كه مضامین اسلامی و شیعی‌ای این نسخه، آن‌گونه كه شیعیان باور دارند و بر مبنای باورها و روایت‌های موردنظر گفتمان تشیع به تصویر درآمده‌اند و در برخی از نگاره‌های این نسخه، نشانه‌ها، نمادها و تمهیدات تصویری جدیدی خلق شده است كه نسخۀ فالنامه را در میان نسخه‌های مصور اسلامی و شیعی، برجسته و شاخص می‌سازد و حتی می‌توان برخی نگاره‌های این نسخه را (مانند نگاره معراج، فتح خیبر) به‌مثابه نگاره‌هایی شاخص و الگو در نگارگری شیعی دانست. چراكه این نگاره‌ها هم از جنبه مضمونی و محتوایی در راستای گفتمان تشیع به تصویر درآمده‌اند و هم از جنبه شكلی و زیبایی‌شناسی، مفاهیم، باورها و روایت‌های گفتمان تشیع را بازمی‌نمایانند.
كتاب «فالنامه تهماسبی» شاهكار نگارگری شیعی دوران صفوی به كوشش علیرضا مهدی زاده توسط انتشارات سوره مهر منتشر شد.
منبع: مهر
