دكتر علی زمانی در برنامه كیمیا رادیو فرهنگ گفت: فیلسوفان رواقی بنیانگذاران این تفكر هستند كه زندگی ما هرچه پیچیده تر باشد و هرچه دغدغه بیشتر داشته باشیم از خوشبختی دور می شویم.
دكتر امیر عباس علی زمانی، استاد دانشگاه و پژوهشگر در برنامه كیمیا رادیو فرهنگ با اشاره به مفهوم خوشبختی نظر مكتب فلسفی رواقیون را در این خصوص بررسی كرد و گفت: وقتی درباره خوشبختی سخن می گوییم نمی توانیم درباره بدبختی حرفی به میان نیاوریم به تعبیر دیگر زندگی دو نیمه پر و خالی دارد و فلسفه نمی تواند تنها در خصوص نیمه زیبای زندگی صحبت كند، بلكه باید خودمان را برای مواجهه با تلخی های زندگی نیز آماده كنیم، در واقع فلسفه هنر تحمل سختی ها شكست ها و موفقیتهاست.
وی با بیان اینكه فلسفه ارسطو به انسان نگاه خوشبینانه دارند و شاید به نیمه خالی لیوان و جنبه های آسیب پذیری انسان كمتر توجه می كند، افزود: ما موجودات شكننده ای هستیم كه در معرض آسیب های زیادی قرار داریم چه بسا در اندك زمانی داستان ما به طور كلی تغییر می كند.فلسفه هنر مواجه شدن با این آسیب ها، ناكامی ها و كامیابی هاست چراكه این دو در هم تنیده اند.
این استاد دانشگاه با توضیح اینكه فقط سقراط مجبور به نوشیدن جام شوكران نشد بلكه همه ما باید آماده نوشیدن جام شوكران در لحظه خودش باشیم، بیان كرد: زندگی بدون نیمه خالی معنا ندارد، فلسفه و از جمله فلسفه رواقی نمی خواهد وضع موجود را توجیه كند و بنا ندارد به اینكه هر چه هست را باید پذیرفت، بلكه می گوید بعضی از واقعیت ها را نمی توانیم تغییر دهیم و باید آنها را بپذیریم و وقت خودمان را صرف جنگیدن با آنها نكنیم.
دكتر علی زمانی گفت: شوپنهاور معتقد است كه فلسفه رواقی سنتزی از فلسفه كلبی است، زمانی كه جامعه دچار تنش می شود و بحران های عجیب مانند جنگ ها ومسائل اقتصادی پیش می آید افراد سعی می كنند به درون پناه ببرند، شاگردان سقراط فلسفه كلبی را بنا نهادند، كلبیون در واقعا افراد بی خانمانی بودند كه خیلی سخت زندگی می كردند و معتقد بودند زندگی هرچه ساده تر باشد آرامش بیشتر است.
وی در ادامه افزود: اما فیلسوفان رواقی بنیانگذاران این تفكر هستند كه زندگی ما هرچه پیچیده تر باشد، هرچه دغدغه بیشتر داشته باشیم از خوشبختی دور می شویم. وقتی درباره خوشبختی حرف می زنیم باید برای ناملایمات و رنج ها نیز جایی باز كنیم، در واقع فلسفه رواقی تلاش می كند بگوید زمانی كه حوادث انسان را از پای در می آورد و آنها را ناتوان می كند باید با این مسئله مواجه شد، در واقع فیلسوفان رواقی می گویند فلسفه تمرینی برای مواجه شدن با مسائل مختلف است.
دكتر علی زمانی توضیح داد: فیلسوفان رواقی می گوید كه فلسفه به منزله آماده شدن و تمرین است، البته برخی برداشت اشتباهی از فلسفه رواقی دارند كه این فلسفه انفعالی و بدبینانه است و اینكه فیلسوفان رواقی به دنبال شادی و آرامش نبوده اند، اما برعكس آنها می گویند در مسیری كه در حال پیش رفتن هستیم از لذت هایی كه حیات بر سر راه ما می گذارد باید بهره بگیریم.
وی در ادامه گفت: فلسفه رواقی گری به ما می آموزد كه در چه عالمی زندگی می كنیم در این دنیا غم ها و شادی ها در كنار یكدیگر هستند، لذا ما باید از زیبایی ها لذت ببریم از شادی ها خوشحال شویم اما در عین حال برای غم ها و ناكامی ها هم آماده باشیم.
این استاد دانشگاه بیان كرد: مكتب رواقی دستورالعملی است برای اینكه چه باید كرد كه چند مولفه را در كنار هم داشته باشیم، آرامش دقیقا چیزی كه در مكتب رواقی در باب خوشبختی برجسته است،تركیب مفهوم آرامش و شادی در این مكتب مورد تاكید است، اما شادی و آرامشی كه برخواسته از فضلیت باشد در واقع در مكتب رواقی با یك سه ضلعی شادی، آرامش و فضلیت در تفسیر خوشبختی روبرو هستیم، لذا در صورتی می توانیم به آرامش برسیم كه تناقض های درونی و بیرونی مان را كمتر كنیم كه این امر با تغییر دادن و جنگیدن ممكن می شود اما مقدار زیادی را نمی توان تغییر داد كه در مواجهه با چنین مواردی باید با آرامش رفتار كرد.
علی زمانی افزود: در نگاه فیلسوفان رواقی فضلیت معنای خاصی دارد، در واقع فضلیت این است كه بر طبق طبیعت عمل كن كه این مسئله بعدها توسط فیلسوفان مسلمان مانند ابن سینا به استعداد اولیه و ثانویه تقسیم بندی شد، انسان به استعداد اول موجودی است كه می خواهد بیندیشید و اخلاقی عمل كند. اگر انسان به طبیعت خودش كه تفكر اخلاقی زیستن و اعتدال هست رفتار كند و عقل در وجود وی حاكم شود می تواند خشم و عواطف منفی را كنترل كند.
وی در پایان تاكید كرد كه آرامش در گرو پذیرش و نجنگیدن بیهوده و بی دلیل است، البته معناداری زندگی در گرو تغییر دادن است لذا جنگ برای رسیدن به مسائل درست و بامنطق باید انجام بپذیرد.
