یكی از سیاحان غربی مشهوری كه به ایران سفر كرده و درباره جشن نوروز در سفرنامه اش یادداشتهای مفصلی نوشته، ژان شاردن، سیاح فرانسوی ست.
نویسنده : مهرنوش محتشمی
عید نوروز با جنبه‌های گسترده و چشمگیرش توجه بیشتر مسافران خارجی را در طول تاریخ به خود جلب كرده است كه یكی از این سیاحان، ژان شاردن جواهرفروش و جهانگرد فرانسوی بود. شاردن نخستین فرانسوی بود كه در سفرنامه خود از فردوسی و شاهنامه و برخی دیگر از شاعران ایرانی و آثار آنها یاد كرد و اگر چه اطلاعاتش در این خصوص ناقص بود، ولی توجه جامعه ادبی فرانسه را به ادبیات فارسی جلب كرد.
كتاب 10 جلدی "سفرهای سِر ژان شاردن" به عنوان یكی از بهترین كارهای پژوهشگران غربی درباره ایران و خاور نزدیك است كه در ایران با نام "سیاحتنامه شاردن" منتشر شده‌است.
ژان شاردن، درباره مراسم نوروز در سفرنامه اش چنین می نویسد :
«ایرانیان، در پیوند با سنت‌های باستانی، در شب نوروز تخم مرغ‌های رنگ‌شده به یكدیگر هدیه می‌دادند و بر این باور هستند كه تخم مرغ مایه‌ی پیدایی و تكوین حیات و موجودات است. شاه حدود 500 تخم مرغ رنگی به زنانش داد. تخم مرغ‌ها درون بسته‌ای طلایی قرار داشت و چهار نقاشی مینیاتوری هم آن را تزئین می‌كرد. شاه در سر سفره، میان زنان سلطنتی كه غرق در جواهرات بودند، نشست. گفتگوی صمیمانه‌ای بین افراد در جریان بود.سپس به دستور شاه، نوازندگان و خوانندگان وارد شده حاضران را سرگرم كردند. در اتاقی دیگر، منجم دربار تلاش می‌كرد لحظه‌ی دقیق آغاز سال را تخمین بزند. به محض آنكه خبر تحویل سال داد، ترقه‌ها و فشفشه‌ها به آسمان پرتاب شد و خدمتگزاران زنان دربار گریه‌ی شادی سر دادند. در همان زمان، محافظان كاخ با شلیك تفنگ‌ها و توپ‌ها خبر را عمومی كردند. گروهی رسمی در میدان نقش جهان بر طبل‌هایشان كوبیدند و در سرنا دمیدند. فریادهای شادی در هوا پراكنده شد، خواجه‌ها بسته‌های اسفند را گشودند و دانه‌های آن را در آتش انداختند به طوری هوا بوی خوش گرفت. شاه، مانند تمام دیگر ایرانیان، وقتی سال تحویل شد به آب نگریست به این معنا كه آب روشنایی است و اگر كسی هنگام تحویل سال به آن نگاه كند، در تمام سال حس خوشحالی خواهد داشت. چند آیه از قرآن خوانده شد و به بزرگ‌تر‌ها، خویشان و دوستان تبریك گفتند و شیرینی پخش كردند. بزرگان به اعضای خانه، خویشان، خدمتكاران و دوستان هدیه دادند و بین فقیران و درویشان صدقه پخش كردند. در كاخ، شاه ضیافت مفصلی با موسیقی برای فرماندهان نظامی، شخصیت‌های بلندمرتبه‌ی شهری، نمایندگان خارجی و بازرگانان برجسته برگزار كرد. نوع هدیه‌ای كه به شاه می‌دادند در به دست آوردن و نوع منصبی كه دریافت می‌كردند تأثیر داشت. در دیگر خانه‌ها نیز بهترین شام‌ها تدارك دیده شد و همگی آن موقع را با موسیقی، دید و بازدید و تبادل هدایا با خوشی گذراندند.»
برای این سیاح فرانسوی مراسم نوروز میان مردم عادی و بویژه بچه ها نیز جالب بود. او در این باره می نویسد :
«در نوروز ، بچه‌ها مخصوصا خیلی خوشحال بودند؛ می‌دویدند، هدایای بسیار دریافت می‌كردند، بازی‌های مختلفی (به ویژه تخم مرغ شكستن) انجام می‌دادند.»
شاردن به مراسم استقبال از نوروز و درست كردن سبزه نیز توجه كرده و در سفرنامه اش می نویسد:
« ایرانیان در بهاران كوزه‌های پوشیده از سبزه درست می‌كنند كه مشاهده‌ی آن چشم را نیرو و دل را نشاط می‌بخشد و با این كوزه‌ها، خانه‌ی خود را می‌آرایند. برای این كار مقداری تخم شاهی را با قدری خاك مخلوط و خیس می‌كنند و به سراسر كوزه می‌مالند. سپس روی آن را با پارچه‌های كاملاً خیس می‌پوشانند و كوزه را پر از آب می‌كنند. به روز اول سال «عید جامه نو» نیز می‌گویند؛ زیرا طبق سنتی كه از قدیم به جا مانده همه‌ی مردمان از دارا و بی‌چیز روزهای عید باید لباس نو و تمیز بر تن داشته باشند.»
