یادداشت روز : اربعین ،صبر و صلابت و عزا یك اربعین صبر و صلابت و عزا

گرامی داشت اربعین سالار شهیدان حضرت حسین بن علی(ع) در میان شیعیان آن حضرت از اهمیت و ارزش ویژه‌ای برخوردار است از دیدگاه بسیاری از صاحب نظران و مورخان شیعه و اهل سنت، مبنای تاریخی چنین بزرگداشتی، ورود اهل بیت به كربلا در اولین اربعین حسینی (سال 61 هجری) و دفن سرهای مطهر شهیدان بویژه سر مقدس امام حسین(ع) در كنار پیكرهای مطهر آنهاست.
نقل شده كه بیستم صفر روزی است كه خاندان امام حسین(ع) از شام به مدینه بازگشتند. اما در این باره، قول دیگری است كه اربعین را روز ورود اسرا از شام به كربلا دانسته است.سید ابن طاووس(ره) در این باره می نویسد:در غیر كتاب مصباح آمده است كه اهل بیت(علیهم السلام) روز بیستم صفر از شام به كربلا رسیدند.
مهم ترین دلیل بزرگداشت اربعین سیدالشهدا(ع) روایتی از امام عسگری(ع)است كه فرموده است: نشانه های مؤمن، پنج چیز است كه یكی از آن ها زیارت اربعین است.علاوه براین روایت شده امام صادق(ع) زیارت اربعین را به صفوان بن مهران جمّال تعلیم داد و به بزرگداشت اربعین تاكید فرمودند.اما درباره منشأ اهمیت اربعین در منابع كهن شیعه، باید گفت كه به این روز از دو جهت توجه شده است. یكی از جهت بازگشت اسرا از شام به مدینه و دیگری به سبب زیارت قبر سیدالشهدا(ع) توسط جابر بن عبدالله انصاری، از اصحاب برجسته رسول خدا(ص) و امیرالمؤمنین(ع).شیخ مفید، شیخ طوسی و علامة حلّی(قدس سره) در این باره نوشته:«روز بیستم صفر روزی است كه حرم امام حسین(ع) از شام به سوی مدینه بازگشتند. هم چنین در این روز، جابر بن عبدالله انصاری، صحابی رسول خدا(ص) برای زیارت امام حسین(ع) از مدینه به كربلا آمد و او نخستین كسی بود كه قبر امام حسین(ع) را زیارت كرد.»
این‌كه مقصود از زیارت اربعین، خصوص زیارت امام حسین (علیه‌السّلام) در روز اربعین است، به سبب شواهد متعددی از بیان علما از زمان شیخ مفید و شیخ طوسی تا زمان سید بن طاووس و بعد علامه حلی، شهید اول، كفعمی، شیخ حرّ عاملی، مجلسی اول و دوم است كه همین معنا از سخن آنان استفاده شده است و از این بالاتر، زیارت اربعین طبق فرمایش حضرت امام حسن عسكری (علیه‌السّلام) از جمله علامت‌های مؤمن شمرده شده است. بنابراین شاید بتوان گفت كه پیش از شهادت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) اصلاً اربعین جلوه‌ای نداشته است. اربعین به معنای پاسداشت چهلمین روز حماسه كربلا و شهادت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) و یارانش مطرح شد و دشمنان هیچ‌گاه نتوانستند آن را از بین ببرند؛ به گونه‌ای كه زیارت اربعین كه ابتدا به چند ده نفر محدود می‌شد، امروزه به حضور میلیونی زائران تبدیل شده است.
این نكته را نیز نباید از نظر دور داشت كه حتّی اگر جابر به كربلا نمی‌آمد، باز هم زیارت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) در روز اربعین مستحب بود؛ گرچه جابر هم یقیناً آمده است؛ چون مفاد زیارت جابر بسیار والاست و معارف عالی دارد و مضمونی است كه كاملا با عمق عقاید شیعه منطبق است و نشان از كمال معرفت جناب جابر بن عبدالله انصاری دارد و بعید نیست كه جابر بن عبدالله، هم اصل زیارت را و هم توصیه به زیارت در روز اربعین را از ائمه گرفته باشد و از این‌رو سعی كرد تا خود را در اربعین به كربلا برساند. پس زیارت اربعین و استحباب زیارت سید الشهدا (علیه‌السّلام) در روز اربعین ثابت است و بلكه به تعبیر دقیق شیخ حرّ عاملی شدت استحباب زیارت آن حضرت در روز اربعین ثابت است.
پس در روز اربعین دو جنبه هست: یكی اصل استحباب زیارت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) در این روز كه دستور ائمه هدی است، و جنبه دیگر این است كه جناب جابر در این روز موفق شد با عطیه به كربلا آید و به زیارت آن حضرت بشتابد.

خلاصه سخن این‌كه: زیارت سیدالشهدا (علیه‌السّلام) همیشه مستحب است، اما در اماكن خاص و اوقات خاص سفارش دوچندان به آن شده است و اهل بیت خواسته‌اند به بهانه‌های مخلتف نام و یاد آن حضرت زنده نگاه داشته شود. از این‌رو كاری كردند كه در طول سال مردم به یاد سیدالشهدا (علیه‌السّلام) باشند و با ایشان محشور باشند. حضور در آن مكان مقدس هم آثار و بركات ویژه‌ای دارد؛ به‌ اندازه‌ای كه امام‌ هادی (علیه‌السّلام) وقتی بیمار شدند، با این‌كه خودشان امام و حجت خدا هستند، افرادی را به كربلا می‌فرستند تا برای‌شان دعا كنند.
سرانجام این كه خود مكان و شرایط زمانی و مكانی یقیناً آثار خود را دارد و در اربعین، این استحباب مضاعف است؛ چون با هدایت اهل بیت (علیه‌السّلام) بوده و به مرور به شعار شیعه تبدیل شده است.