روز بیست و هفتم شهریور ماه، سالروز درگذشت شهریار، شاعر ایرانی، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی، روز ملی شعر و ادب پارسی، نامیده شده است.
زبان و ادبیات فارسی به عنوان دومین زبان جهان اسلام و زبان حوزه فرهنگ و تمدن ایرانی، با هزاران آثار گران سنگ در زمینه های مختلف ادبی، عرفانی، فلسفی، كلامی، تاریخی، هنری و مذهبی همواره مورد توجه و اعتقاد ایرانیان و مردمان سرزمینهای دور و نزدیك بوده است. علیرغم حوادث و رویدادهای پر تب و تاب و گاه ناخوشایند، باز هم این زبان شیرین و دلنشین در دورترین نقاط جهان امروزه حضور و نفوذ دارد. این حضور و نفوذ حكایت از آن دارد كه در ژرفای زبان و ادب فارسی آنقدر معانی بلند و مضامین دلنشین علمی، ادبی، اخلاقی و انسانی وجود دارد، كه هر انسان سلیم الطبعی با اطلاع و آگاهی از آنها، خود بخود به فارسی و ذخایر مندرج در آن دل می سپرد. اگر چنین نبود، ترجمه و تألیف هزاران كتاب و مقاله از سوی خارجیان درباره آثار جاودان و جهانی ادب فارسی مانند؛ شاهنامه فردوسی، خمسه حكیم نظام گنجوی، گلستان و بوستان شیخ اجل، مثنوی مولانا جلال الدین بلخی، غزلیات خواجه حافظ شیرازی و رباعیات حكیم عمر خیٌام چهره نمی بست و هزاران ایرانشناس و ایران دوست غیر ایرانی دل و عمر بر سر شناخت، فهم، تفسیر و ترجمه این آثار ارزنده در نمی باختند.
"سید محمدحسین بهجت تبریزی"، متخلص به شهریار، سال 1285 هجری شمسی به دنیا آمد. او اهل تبریز بود و به زبان‌های تركی آذربایجانی و فارسی شعر سروده است. مهم‌ترین اثر شهریار منظومه حیدربابایه سلام (سلام به حیدربابا) است كه از شاهكارهای ادبیات تركی آذربایجانی به‌شمار می‌رود و شاعر در آن از اصالت و زیبایی‌های روستا یاد كرده است. این مجموعه در میان اشعار مدرن قرار گرفته و به بیش از 80 زبان زندهٔ دنیا ترجمه شده است.
شهریار در سرودن انواع گونه‌های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نیمایی نیز تبحر داشته است، اما بیشتر از دیگر گونه‌ها در غزل شهره بود و از جمله غزل‌های معروف او می‌توان به «علی‌ای همای رحمت» و «آمدی جانم به قربانت» اشاره كرد.
روز شعر و ادب فارسی كه وجه تسمیه آن روز بزرگداشت شهریار است، فرصتی برای بازخوانی تاریخچه شعری ایران است. شعر كهن پارسی یا شعر كلاسیك پارسی به صورت كنونی قدمتی بیش از هزار و 100 سال دارد.
نخستین شاعران پارسی‌سرا (مراد از پارسی در اینجا فارسی دری و در مقابل فارسی میانه است) در دربار یعقوب لیث صفاری پدیدار شدند.
مرحله بعدی شكل‌گیری و تكامل شعر كهن پارسی در ورارود (ماوراء النهر) و خراسان اتفاق افتاد. علت آن بیش از هر چیز پشتیبانی فرمانروایان ایرانی‌نژاد سامانی از زبان پارسی بود. در این روزگار شاعران بزرگی، چون رودكی سمرقندی، شهید بلخی و دقیقی بلخی پدیدار شدند. فردوسی، بزرگ‌ترین حماسه‌سرای ایران، نیز اواخر این دوره را درك كرد.
با روی كار آمدن غزنویان ترك‌نژاد از رونق شعر پارسی كاسته نشد و ایشان به ویژه محمود غزنوی از پشتیبانان جدی سخنوران بودند. در این دوره شاهد برآمدن سرایندگان بزرگی، چون فرخی سیستانی و عنصری بلخی هستیم.
از روزگار غزنوی به بعد به ویژه از آغاز پادشاهی سلجوقیان اندك اندك جنبش سرایش شعر به زبان پارسی دری به نواحی مركزی ایران و حتی نواحی غربی (چون آذربایجان) كشیده شد و شعر و زبان آن تحت تأثیر گویش محلی گویندگان این خطه قرار گرفت. در این عهد شاعران بزرگی، چون ناصر خسرو بلخی، قطران تبریزی، فخرالدین اسعد گرگانی و اسدی طوسی پدیدار شدند.
در سده ششم هجری شاهد پیدایش سرایندگان بزرگی، چون عطار نیشابوری، نظامی گنجوی، خاقانی شروانی، جمال‌الدین عبدالرزاق اصفهانی، انوری ابیوردی، ظهیر فاریابی و ده‌ها شاعر بزرگ دیگر هستیم.
سده هفتم هجری اوج شعر پارسی محسوب می‌شود و در آن دو شاعر بزرگ سعدی شیرازی و مولانا جلال‌الدین بلخی رومی آسمان شعر پارسی را روشن كردند. پس از این دو بزرگوار، شعر پارسی در سراشیب و فرود افتاد و اگر چه در سده هشتم هجری با ظهور شعرایی، چون عبید زاكانی و حافظ شیرازی اعتلا یافت.
بعداز حافظ كه پایان بخش سبك عراقی است. سبك هندی پیدا شد كه شاعران بزرگی، چون صائب تبریزی و بیدل دهلوی (كه در افغانستان و تاجیكستان جایگاه بالایی دارد) به این سبك سروده اند.
در دوران مشروطه كه اواخر دوران شعر كهن پارسی بود، شاعران نقش مهمی در انقلاب مشروطه داشتند. از خون جوانان وطن لاله دمیده است شعر معروف عارف قزوینی است. میرزاده عشقی را سر می‌برند و با ظهور نیما یوشیج دوره تكتازی شعر كهن به سر می‌آید.
شاعران نوگرا كه در سده گذشته با استقبال جوانان و نسل جدیدی از شعر دوستان مواجه شدند سرآمدان عصر حاضر هستند كه از میان آنها می‌توان به سهراب سپهری، قیصر امین پور، سلمان هراتی، مهدی اخوان ثالث و طاهره صفار زاده اشاره كرد.
با بروز و ظهور انقلاب اسلامی شعر آیینی و شعر حماسی در ایران به اوج رسید و زمینه آن هم رویدادهای سیاسی و اجتماعی ایران و حوادثی، چون جنگ تحمیلی بود. از میان این شاعران كه در جبهه فرهنگی انقلاب نقشی مؤثر داشتند می‌توان از شاعر فقید حمید سبزواری و بزرگانی، چون علی معلم دامغانی، علی موسوی گرمارودی و نصرالله مردانی نام برد.
