یادداشت روز : زبان لارستانی یكی از زبان های ایرانی « زبان فارسی »

لارستان سرزمینی گسترده در جنوب مركزی ایران است كه از ارزوئیه در استان كرمان ، شهرستان دشتی دراستان بوشهر، بندرجاسك در دریای عمان تا یزدخواست و البرز كوه در جهرم را در بر می‌گیرد و مركز ایالت لارستان ‌است . وسعت این حوزۀ جغرافیایی 12000 كیلومتر مربع است و بیشتر مردم آن به زبانی به نام (لاری) با گویش‌های مختلف گفتگو می‌كنند.
این زبان شاخه‌ای از زبان پهلوی باستان است و در فرهنگ و هنر ایران بزرگ ریشه دارد . « مالچانوا » ( زبان‌شناس معاصر روسی ) از اولین پژوهشگرانی است كه واژۀ « زبان » را برای گویش لارستانی به كار برده است .
« مالچانوا » معتقد است كه پایۀ اصلی زبان لاری از مجموعۀ واژگان سنتی تمام ایران تشكیل می‌شود . او این جمله را پس از تحقیقی دقیق در كتاب خویش آورده است .
*****
زبان لارستانی یا لاری از زبان های ایرانی شاخه جنوب غربی است كه مردم لارستان به آن سخن می گویند . امروزه این زبان به دلیل تفاوت‌ بسیارش با زبان فارسی معیار ، یك زبانِ مستقل از شاخهٔ زبان‌های ایرانی جنوب غربی شناخته می‌شود . گویش های زبان لاری مانند زبان لری نوادۀ فارسی میانه است . این زبان به سبب نگه داشتن واژگان بسیاری از فارسی میانه ، زبانی خالص تر از زبان فارسی نوین است و حتی هنوز ارتباط نزدیكی با فارسی باستان دارد . لاری زبان مردم جنوب استان فارس و مردم غرب هرمزگان است كه در منطقه وسیعی به نام لارستان و بخشی از استان بوشهر كاربرد دارد .
گرچه به زبان همه ساكنان لارستان ، لاری می گویند ، این زبان در هر جای این منطقه نمودهای گوناگون دارد كه بیشتر تفاوت‌ در تلفظ واژگان است . زبان لارستانی بیش ازنه لهجه یا گویش دارد : لاری ، فرامرزی ، بِشاگَردی ، ارَدَی ، كوخِردی ، خنجی ، اسیری ، اِوَزی ، جناحی ( جمسی ) ، گوده ای ، گِراشی ، فیشوری ، دیده بانی ، فداغی و بستكی
ما لچانوا عقیده دارد كه كومرازی نیز یكی از لهجه‌های لارستانی است .
لطفعلی خنجی پژوهش گسترده ای دربارۀ دستور زبان لاری كرده كه در كتابی به نام « نگرش تفصیلی بر زبان لارستانی و گویش خنجی » منتشر شده است .
مثال تفاوت این زبان با زبان فارسی نوین :
چو اَكِرداش ( چه كار می‌كنی ) ، خَشِش ( خوبی ) ، لومو "با لهجۀ خاص " ( لیمو ) ، دِلُت
واپَرِدِ ( دلت پریده " این جا نیستی " )
دنبالۀ این سخن را نقل می كنیم . والسلام