سفرنامه یك گونه بسیار شیرین هنری است كه از انواع فرعی ادبیات محسوب می شود و یك شاخه فرعی از خودنوشتن است و آن نوشتن گزارش سفر یا گشت و گذار می باشد.
نویسنده : ارسطو جنیدی
از آنجا كه سفرها به انگیزه های گوناگونی چون تجارت و سیاحت و زیارت یا تحقیق و جز اینها صورت می گیرد، سفرنامه ها نیز به تبع انگیزهء نویسنده از سفر، تنوعی چشمگیر دارند و اطلاعات گوناگونی را در اختیار خوانندگان قرار می دهند.
سفرنامه ها معمولاً زبان و بیانی ساده و شیرین دارند. شاید دلیل ساده گویی بخش بزرگی از سفرنامه ها را بتوان در حین سفر نگاشته شدن آنها دانست؛ زیرا در هنگام جا به جایی و حركت در سفر امكان سخن پردازیهایی ادبی كه به تفكر زیادی احتیاج دارند نیست و نویسنده سفرنامه كه در حقیقت همان بیننده حوادث سفر است ، ناچار است برای ثبت و ضبط حداكثری وقایع به قلم خود سرعت ببخشد و همین كار او را از سخن پردازی در نقل روایاتش دور می دارد.
سفرنامه ها یك بعد مهم دیگر نیز دارند و آن هم دیدن لایه های پنهان وجود نویسندهء سفرنامه است.
در سفر است كه میزان صبر و شكیبایی افراد، حسن معاشرت آنها با انسانهای مختلف و قدرت روحی ایشان در تطبیق دادن خود با محیط جدید محك می خورد.
خدمت بزرگ دیگر سفرنامه ها، ژرف نگری خاصی است كه این دسته از گونه های ادبی در باب شناخت جغرافیایی و تاریخی به خواننده خود می بخشند.
با مطالعه سفرنامه ای صادقانه و دقیق، گویی ما نیز با راوی ماجراها از دره های عمیق و كوه های بلند عبور می كنیم ، از دهكده های متروك دیدن می كنیم ، با مفاخر هر كشور آشنا می شویم ، با مردمان هر ناحیه مانوس می شویم، بر سر سفره خوراكشان می نشینیم و با مراسم و سنتهایشان الفت می گیریم و در یك كلام : با خواندن سفرنامه در حقیقت ما با گوش نویسنده می شنویم و با چشمان او می بینیم.
شاید چنین پنداشته شود كه امروزه با وجود دوربینهایی كه تمامی عالم را احاطه كرده اند و فناوریهای نوین، از رنگِ پر رنگ سفرنامه های دوران كهن كاسته شده. اما هرگز چنین نیست.
سفرنامه دیدن عالم است از مجرای دل و اندیشه و احساس راوی آن. سفرنامه طبیعت را ، انسانها را و سنتها را به شكل خام و بی روح به ما نشان نمی دهد، سفرنامه برشی است از قلب نویسنده سفرنامه كه با هدیه هایی كه از سفرش با خود آورده در آمیخته و برای ما ارمغان آورده است...
این مقدمه ای بود در باب اهمیت و عظمت گونه ادبی سفرنامه.
به امید یزدان، در نوشتارهای بعدی به سفرنامه های درخشان ادبیات پارسی اشاراتی مختصر خواهیم داشت تا قلبمان برای مطالعه این آثار شیرین و دوست داشتنی بیشتر به تپش بیافتد و اولین ملاقات ما با ناصرخسرو خواهد بود زیرا كتاب او از مشهورترین و دلپذیرترین سفرنامه های ایرانی و زبان شیرین پارسی است.
