یادداشت روز :انسان در جهان عینی و ذهنی پیش چشمت داشتی شیشه¬ی كبود / زان سبب عالم كبودت می¬نمود

نویسنده : حسین نعمتی
هر انسانی دو جهان دارد:
1- جهان عینی (objective)
2- جهان ذهنی (subjective)
تمام اتفاقاتی كه انسان با آن مواجه می شود در یكی از این دو جهان روی می دهد.این دو جهان با یكدیگر رابطه¬ی دیالتیكی (dialectic)دارند مدام با یكدیگر مبادله دارند و بر همدیگر تاثیر می¬گذارند.
جهان عینی دنیای پیرامون وجود انسان یا همه آن چیزهایی است كه در طبیعت وجود دارد .به تعبیر دیگر دنیای عینی و آنچه كه در طبیعت رخ می دهد دنیای امر واقع است.
جهان ذهنی دنیای وجود آدمی است كه خود بحری بیكران است. برخی از متفكران معتقدند كه انسان عالم كبیر است و جهان عالم صغیر است یعنی انسان بسیار بسیار بزرگتر از تمام جهان هستی است با همه سیاره ها و ستاره هاو منظومه ها و كهكشانها.
امام علی (ع) در توصیف عظمت آدمی می فرماید:
اتزعم انك جرم صغیر / وفیك انطوی العالم الاكبر
یعنی: آیا گمان كرده ای كه تو یك جسم و ماده كوچكی هستی در حالی كه در تو عالم بزرگی نهفته است.
خلاصه آنكه جهان عینی و ذهنی با یكدیگر رابطه¬ی حقیقی دارند و در یكدیگر اثرگذارند. نوع زندگی ما انسان¬ها نیز متاثر از آن است.
جهان عینی دنیای واقعیت¬ها و اتفاقات است و جهان ذهنی دنیای تفسیر و برداشت و حدس و گمان.
هر اتفاقی( هرچند كوچك و ناچیز) می تواند جهان ذهنی را به یك تفسیر و برداشت و روایت و اشارت سوق دهد و همان می شود نحوه¬ی مواجهه¬ی¬ انسان با واقعیت عینی و بیرونی.1
بدین ترتیب متناسب با حالت وجودی و ذهنی انسان،اتفاقات می¬تواند تفسیر شود . مثلا انسان مثبت اندیش می تواند واقعه¬ی عینی بیرونی هرچند سخت را مثبت تفسیر كند و انسان منفی اندیش می¬تواند واقعه¬ی عینی بیرونی هرچند خوب را منفی تفسیر كند به قول مولوی:
پیش چشمت داشتی شیشه¬ی كبود / زان سبب عالم كبودت می¬نمود

نكته مهم¬تر آن كه همین تفسیرها از واقعیات بیرونی شیوه¬ی رفتار ما را شكل می دهد و لذا در تفكر عرفانی و روانشناختی مهم¬تر از حوادث و اتفاقاتی كه در جهان عینی و بیرون از وجود آدمی رخ می دهد نوع دریافت /تعبیر/ روایت وتفسیر افراد از آن حادثه و اتفاق بیرونی است.

1- اكنون وارد این مقوله نمی شویم كه ذهن چگونه می تواند حوادث را تفسیر كند و چه علل و عواملی در شیوه¬ی تفسیر و برداشت ذهنی از واقعه¬ی بیرونی نقش دارد.¬