گفتگو با آقای افتخاریان كارشناس میراث فرهنگی در برنامه سرزمین من
افتخاریان در این برنامه در مورد روز همدان در تقویم ایران صحبت كرد و گفت :
همدان یك شهر تاریخی است كه در تمدن ایران نقش بسیار پر رنگی داشته است. هگمتانه یا همدان، یك مجموعه فرهنگی بی نظیر است. او در ادامه گفت : . همدان یكی از پنج شهر فرهنگی ایران بشمار می آید ولی متأسفانه امروزه آثار تمدن و تاریخی بودن در گذر از همدان به چشم نمی خورد و یا اگر هم باشد در حال نابودی است. بر خلاف شهر های تاریخی كه هنوز بوی تاریخ در گذر از كوچه های آن به مشام می رسد، همدان تمدن چند هزار ساله اش در حال نابودی است كه متأسفانه این نابودی از گذشته ادامه داشته و دارد.
هسته اولیه شهر همدان از چهار تپه باستانی شكل گرفت. این چهار تپه به لحاظ ریخت شناسی (مورفولوژیك) تقریباً یك قطاع هلالی یا همچون چهار رأس ذوزنقه را تشكیل می دهند. كه موازی با كوه الوند از شمال غربی به جنوب شرقی امتداد یافته است، كه عبارتند از:
تپه پیسا: كهن ترین جایگاه یكجا نشینی و در اصل شهر باستانی همدان آنجا بوده است، اكنون دهكده حصار بر كنار آن افتاده است. رود "زربار" از گنجنامه سرچشمه می گیرد و امروزه به نام عباس آباد مشهور است، تپه پیسا را دور می زند و دقیقاً به مثابت خندق طبیعی پیرامون آنجا به تالاب سیمینه رود (قره چای) می ریزد. تپه هگمتانه: كه بسیار مشهور است - به فاصله دو كلیلومتری در شمال غربی تپه پیسا- قلاع و قصور دوران مادی و هخامنشی در آن جایگه است و امروزه تحت حفاری علمی قرار گرفته است رود "الوسگرد" كه از دره مرادبیگ سرچشمه گرفته، درست مانند تپه پیسا، آنجا را دور می زد و همانند خندق طبیعی پیرامون ارگ باستانی می گذرد و به قره چای می پیوندد.
او در اداامه افزود : شهرهایی را كه در پی ظهور نهاد حكومت در دوران های مختلف تاریخی ایجاد شده اند به دو گروه كلی تقسیم می شوند:
الف) شهرهایی كه حاصل گسترش یافتن زیستگاه های آباد قبلی بوده اند و با ایجاد تغییرات به نسبت عمده در یك زمان معین شكل گرفته اند. سپس این شهرها در جهت نقشی كه برعهده داشته اند در طول زمان رشد یافته یا در یك مقطع معینی از ادامه زندگی بازمانده اند.
ب) شهرهایی كه برای نخستین بار بنیانگذاری شده اند و یا اگر برروی یك زیستگاه قدیم پایه گذاری شده اند, بافت قدیم به طور كامل در نقشه و طرح جدید هضم شده و هویتی به جای نمانده است.
او در پایان آرزوی حفاظت هرچه بیش تر برای این شهر كرد و گفت :
پس از انتخاب شدن دیوكه به عنوان پادشاه قوم ماد و یا به تعبیر دیگر بعد از رفراندوم و پیروزی در این نقشه، او آرزو داشت قصر محكم و با شكوهی مناسب با شخصیت وی ساخته شود و مردم هم كه در جاهای پراكنده زندگی می كردند در اطراف این قصر برای خود خانه هایی بسازند و همه در یك محیط مجتمعی به سر برند، مردم هم تقاضای رئیس و حاكم خود را پذیرفتند، دیوكه وقتی كه مردم را مطیع و فرمان بردار خویش دید، تقاضا كرد شهر بزرگی بسازند و همه در یك شهر بزرگ و پایتخت در كنار هم به زندگی خود ادامه بدهند و از حوادث هم تا حدی مصون بمانند، برای اجرای پروژه و نقشه شهر بر روی تپه ای استراتژیك كه مكان مناسبی بود و زمین نرم داشت را انتخاب كردند و قلعه هفت رنگ در داخل شهر (كه به اكباتان شهرت یافت) در آنجا ساخته شد.