این باد بهار بوستان است

گفتگو با دكتر عظیمه موسوی پژوهشگر و استاد دانشگاه در برنامه ققنوس

1403/01/21
|
12:00

موسوی در آغاز در مورد جلوه بهار در آیات قرآن كریم اشاره كرد و گفت :
بهار به عنوان نمونه ای از معاد معرفی می شود. برای مثال در سوره رم. او در ادامه افزود : بهار، پیام آور تعادل است و اینكه در سایه تعادل، زندگی زیبا می شود. بهار نیز یكی از باشكوه ترین جلوه های خدا در جهان هستی است كه می توان با تماشای كمتر از طبیعت نباشیم، ما نیز دگرگون شویم طبیعت به عنوان یكی از نشانه های خدا، سرشار از درس و عبرت است. است، چرا ما این گونه نباشیم؟ پدیده‌های ناتكراری كه در فصل بهار به وجود آمده، توجه شاعر را به خود جلب كرده است. در قصیده‌ای مشهور، وزیدن باد، درخشیدن برق، غرش رعد، گریستن ابر یا همان باران، جریان یافتن جوی‌های آب گوارا، آب شدن تدریجی برف‌ها، روییدن سبزه‌ها و گل‌ها، جاری شدن دوباره آب در جوی‌های خشك شده، نغمه‌سرایی پرندگان و فراهم شدن شرایط كامرانی برای هر عاشق و معشوقی منعكس شده است. این قصیده بسیار زیبا ابتدا توسط رودكی سروده شد و سپس شاعران یكی بعد از دیگری از آن تقلید كردند. وی با بیان اینكه نگاه مولانا و حافظ با یكدیگر تفاوت دارد، گفت: حافظ رند نظربازی است كه غزلیاتش در عشق و رندی خلاصه شده و همین بهره‌های مادی و طبیعی كه ما از بهار و طبیعت دریافت می‌كنیم، از اشعارش مستفاد می‌شود؛ ولی حضرت مولانا جلال‌الدین كه بر قله معرفت ایرانی و اسلامی قرار دارد، بهره‌های عرفانی از بهار و طبیعت می‌گیرد كه بیشتر در دیوان شمس انعكاس دارد. در اشعار حافظ نیز خوش‌باشی و تاثیراتی كه از شاعری مثل خیام گرفته شده است، منعكس می‌شود و بیشتر سطحی و ظاهری و برای لذت طبیعی و مادی است؛ ولی اشعار مولانا علاوه بر لذت مادی و برداشت‌های دم‌دستی، عمق وسیعی دارد، مثل اینكه بخواهیم در عمق چند هزار متری اقیانوس شنا كرده و مرواریدهای گران‌بهایی را استخراج كنیم و به دیگران نشان دهیم. در واقع اوج بهره‌برداری از بهار را در اشعار حضرت مولانا شاهدیم.
موسوی در پایان در مورد جلوه شعر بهاری در اشعار معاصر صحبت كرد و گفت :
در میان شاعران معاصر، به اقتضای شرایط جغرافیایی، فرهنگی و اجتماعی، بهار در اشعار نیما نمود و موضوعیت بیشتری دارد. نیما پایه‌گذار شعر نیمایی است كه از آن به شعر نو تعبیر می شود، ولی من شخصا این تعبیر را نمی‌پسندم، چون اگر از شعر نو سخن بگوییم، باید اشعار امثال سعدی و حافظ را كهنه بنامیم،‌ بنابراین تعبیر شعر نیمایی بهتر است. نیما با تغییر اوزان، محل قرارگیری قافیه و هجاها، نوعی انقلاب و رستاخیز در شعر فارسی به وجود آورد و چون اهل یوش است و آن منطقه با جنگل و دریا و طبیعت ارتباط دارد، چهره بهار در اشعار او بیشتر منعكس است تا در اشعار اخوان ثالث و دیگران .

دسترسی سریع