به مناسبت 22 مهر روز شاهچراغ در تقویم ایران
شهر تاریخی شیراز به سبب پیشینه طولانی ، خود دارای ابنیه و امكنه تاریخی – مذهبی فراوانی می باشد. حضور امامزادگان بزرگ در شیراز و مرقد مطهر آنان در این شهر ، سالانه منجر به سفر میلیون ها نفر از افراد داخل و خارج كشور به جهت زیارت بارگاه این بزرگواران به خصوص شاه چراغ می شود . به واقع بارگاه شاه چراغ یكی از مهمترین آثار شهر شیراز در زمینه گردشگری مذهبی می باشد ، كه سبب شده تا این شهر عنوان سومین شهر مذهبی كشور را دریافت نماید .آستان مقدس حضرت شاه چراغ (ع) ،آستان مقدس حضرت سید میر محمد ، آستان مقدس سید علاء الدین حسین ، آرامگاه علی بن حمزه ،آرامگاه امامزاده زنجیری ،آرامگاه آبش خاتون ،آرامگاه بی بی دختران،آرامگاه شاه داعی الله ،آرامگاه ابن خفیف،آرامگاه سیبویه و آرامگاه شیخ روزبهان از اماكن مذهبی – زیارتی شهر شیراز به شمار می روند . این اماكن مقدس با توسعه گردشگری در این شهر توانسته اند منافع مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و محیطی قابل ملاحظه ای را در توسعه ملی ایجاد نماید .
از دیگر اماكن مورد توجه توریستها در این شهر می توان به مساجد،آرامگاه های حافظ و سعدی و سایر بزرگان ، مجموعه بازار ها (وكیل ، مسگر ها ، بازار نو ، سرای مشیر ) ، مدارس ، باغ ها ، موزه ها ، محوطه های تاریخی ارگ كریم خان و دیوانخانه و نیز خانه های تاریخی اشاره نمود .
قابل ذكر است كه با توجه به تحقیقات پژوهشگران در زمینه گردشگریِ شهر شیراز ، بارگاه حضرت شاه چراغ (ع) و سایر امامزاده ها حدودا در 60 درصد جذب گردشگران تاثیر به سزا داشته اند .
تاریخچه بارگاه مطهر احمد بن موسی (ع) و علت ملقب شدن ایشان به شاه چراغ
در خصوص تاریخچه این بارگاه و چگونگی پیدایش قبر مطهر حضرت شاه چراغ موارد مختلفی ذكر شده است . كه در اینجا آنچه كه می توان از برخی كتب تاریخی برداشت نمود ، ذكر می كنیم . قبر مطهر ایشان مدتها از نظر پنهان بوده است ، به طوری كه در زمان دیلمیان شیعیان بسیار تلاش نمودند تا مرقد مطهر شاه چراغ را كه تا آن زمان به سید السادات ملقب بود ، كشف نمایند . اما متاسفانه نتوانستند به این امر دست یابند . تا آنكه روایت شده پیر زنی صالحه و سالخورده نزد عضد الدوله دیلمی سلطان فارس آمد و گفت در نزدیكی خانه من تپه ای است كه نیمه شبها چراغی در آن روشن می شود و نورش به سوی عالم بالا می رود و تا صبح چنین است . گاهگاهی برای كشف حقیقت به آنجا نزدیك می شوم ولی چیزی نمی بینم و وقتی بر می گردم باز همچون مشعلی روشن است .
در ابتدا حرفهای پیر زن مورد قبول واقع نشد.اما پس از چندین بار مراجعت ، شخص عضد الدوله تصمیم گرفت به محل مذكور رفته و از نزدیك مشاهده نماید . سلطان با مراجعت با آن مكان به عینه با گفته های پیر زن مواجه شد ، اما چیزی دستگیرش نشد و سپس به كاخ باز گشت . شیخ عفیف الدین كه یكی از زاهدین آن زمان بود در آن شب خواب دید كه به زیارت احمد بن موسی (ع) مشرف می شود و چون صبح خواب خود نزد عضد الدوله گفت ، به اتفاق به محل مزبور رفتند و غاری در آنجا بود و قبری و پیكری در نزدیكی آن ، كه در كنارش یك لوح و یك انگشتر قرار داشت و از این اسناد مشخص شد كه متعلق به احمد بن موسی (ع) بوده است . از آن پس آن حضرت به شاه چراغ ملقب شد .
در برخی موارد نیز اینگونه ذكر شده كه مزار احمد بن موسی (ع) ، از قرن هفتم هجری قمری جزء اماكن زیارتی به شمار آمد . در این زمان پس از كشف مدفن احمد بن موسی ، به دستور اتابك ابوبكر بن سعد بن زنگی ،حاكم فارس بقعه ای بر فراز آن ساخته شد . و به مرور زمان رونق یافت . در دوران حكومت ایلخانی ، حاكم وقت فارس ، قبه ای مرتفع برای مزار ساخت و همچنین در این زمان محلی برای اطعام مسافران و یك مدرسه در شاه چراغ بر پا شد .
در قرن سیزدهم ضریح برای احمد بن موسی (ع) ساخته شد . تزئینات آینه كاری و در های نقره ای و نیز ضریح نقره ای دوم از الحاقات قرون 13 و 14 می باشند . قابل ذكر است كه آرامگاه شاه چراغ به دفعات به دلیل زلزله مورد آسیب واقع شد و در زمان نادر شاه افشار و همچنین در طی قرون 13 و 14 مورد مرمت قرار گرفت .
معماری و تزئینات بنای شاه چراغ
از ویژگی های بارز بنا وجود گنبد و نیز ستونهایی در نما می باشد . داخل حرم به جهت كاربرد تزئینات آینه های ریز رنگین ، شاهكاری از آینه كاری را نشان می دهد .كه چشم بینندگان را در بدو ورود خیره می كند .
دو ورودی اصلی حیاط آستان مقدس احمد بن موسی (ع) در جهت های شمال و جنوب بارگاه قرار گرفته اند . دو در فرعی آستان نیز به بازار حاجی و مسجد عتیق منتهی می شود . در وسط حیاط آستان نیز حوض فواره ای قرار دارد كه در اطرافش درخت هایی كاشته شده است . در سمت شمال شرقی حیاط ، حرم برادر شاه چراغ سید میر محمد قرار گرفته است. در دورادور حیاط آستان مقدس ، اتاق هایی در دو طبقه تعبیه شده است . این اتاق ها در قسمت پیشانی و جرز های دیوار دارای تزئینات ارزشمند كاشی كاری هستند كه یاد آور روزگاران گذشته می باشد .