غرق عشقی‌ام كه غرقست اندرین

هشتم مهر روز بزرگداشت مولانا

1402/07/08
|
11:47

عرفان، نقشی دیرینه و مستدام در شكل­‌گیری جهان­‌بینی بشریت دارد. در ایران نیز كه از دیرباز مهد پرورش اُدبا و شُعرا بوده است، مرز میان ادبیات و عرفان چندان قابل تمیز نیست؛ چرا كه قابلیت شعر در آفرینش جهانی دلخواه، بستر مناسبی را برای بیان اسرار مگو فراهم آورده و از دیگرسو، تبیین مفاهیم عمیق عرفانی در یك چارچوب منظوم، پذیرش آن را برای مخاطب تسهیل نموده است. در این یادداشت گوشه‌چشمی به اشعار عرفانی مولانا داریم و نمونه‌هایی از اشعار مولانا در مورد خدا و عرفان را می‌خوانیم. قرن چهارم را می­‌توان مبدأ تلاقی عرفان اسلامی و ادبیات فارسی دانست؛ اما در قرن ششم، برای نخستین بار «سنایی» با سرودن اشعار زاهدانه و تعلیمی، به‌­طور جدی مباحث عرفانی را در قالب‌­های شعری مثنوی و قصیده‌ جای داد و پس از وی، «عطار» با كلام عارفانه‌ی خود، سبب استمرار این مسیر گردید. با تمامی این تفاسیر، بدون شك نقطه‌ی اوج تبلور مباحث عرفانی در شعر فارسی را در اشعار عرفانی مولانا می‌توان دید.

جلال‌الدین محمد ابن محمد ابن حسین بلخی، شاعر مشهور ایرانی است كه در دوارن حیات به نام­‌های «جلال‌الدین»، «خداوندگار» و «مولانا خداوندگار» خوانده می‌­شد و در قرن­‌های بعد از وفاتش تا به امروز، با القاب «مولانا»، «مولوی»، «رومی» و … از او یاد می­‌شود. برخلاف تقریباً همه‌ی دیگر بزرگان شعر و ادب ایران كه اطلاعات بسیار اندكی از نام و نشان و زندگی­‌شان برجای مانده است، زندگی­نامه‌ی مولانا مشحون از اطلاعات نسبتاً جامع و درخور اعتمادی است كه خوشبختانه به همراه تمامی آثار او، در گذر زمان از دست­برد حوادث مصون مانده‌اند.

مولانا در تاریخ ششم ربیع­‌الاول سال 604 هجری قمری در بلخ [و به روایتی دیگر در وخش] متولد شد. وی تا پیش از ملاقات با شمس در سال 642 هجری قمری نیز به­ دلیل شهرت خانوادگی و برگزاری مجالس آموزش علوم عرفانی، از افراد سرشناس روزگار خویش بود، اما این دیدار به نقطه عطف زندگی او بدل شد و شمس دریچه‌ای را به‌­روی مولوی گشود كه تأثیر آن بر روح و جانش، او را به تحقیق و جستجو درباره‌ی خویشتن واداشت.

عارفان را شمع و شاهد نیست از بیرون خویش

خون انگوری نخورده باده­‌شان هم خون خویش



هركسی اندر جهان مجنون لیلایی شدند

عارفان لیلای خویش و دم‌­به‌­دم مجنون خویش



ساعتی میزان آنی ساعتی موزون این

بعد از این میزان خود شو تا شوی موزون خویش

دسترسی سریع