انقلاب مشروطه در شیراز

منصور نصیری طیبی: انقلاب مشروطه در شیراز، با توجه به نقش و نفوذ خاندان ایلی قابل بررسی است.
منصور نصیری طیبی، پژوهشگر تاریخ معاصر، درگفتگو با برنامه «كتاب فرهنگ» با بیان این مطلب و تاكید بر نفوذ و نقش خاندان ایلی در انقلاب شروطه در شیراز گفت: در دوران مشروطه، در شیراز گروه‌های متنفذ متعددی برای پیشبرد مشروطه وجود داشت، همچون آیت الله لاری، شیخ محمد باقر فقاهتی، و سید علی كازرونی كه چهره‌های شاخص مشروطه‌خواه در شیراز بودند، البته در كنار اینها بازاریان، ملاكان و اقلیتی از روشنفكران، و چهره‌های ایلی كه در فارس بسیار قدرتمند بودند و در دو طیف موافقان و مخالفان مشروطه خیلی نقش داشتند.
وی همچنین با تاكید بر نفوذ سیاسی و اقتصادی خاندان «قوام الملك» در شیراز گفت: خاندان قوام الملك با قدمتی 100 ساله از دوره زندیه تا قاجار بسیار نفوذ داشتند و تقریبا قدرت سیاسی و اقتصادی فارس را دراختیار داشتند و در دوره ناصرالدین شاه با تشكیل ایل جدید «خمسه» كه از تجمیع 5 ایل پراكنده؛ بهارلو، اینانلو، نفر،عرب و باصری بود به خاندان قوام الملك قدرت بیشتر داده شد، برای مقابله با ایل و خاندان قدرتمند «قشقایی» كه در جنوب و جنوب غرب فارس حاكم بودند.
وی افزود: بعد از پیروزی انقلاب مشروطه و تشكیل انجمن‌های سیاسی مختلف و نهادهای مشروطه در فارس، قوام الملك كه از سوی محمدعلی شاه سمت‌هایی داشت سعی در ایجاد ممانعت بر سر راه مشروطه دارد، مثل؛ جلوگیری از تشكیل و برپایی عدالتخانه در شیراز و نیز ممانعت در اجرای انتخابات نمایندگان مجلس و اعزام نمایندگان به تهران، لذا مشروطه خواهان از قشقایی‌ها كمك می‌گیرند و در پی آن جنگ بین دو جناح مشروطه خواهان و مخالفان مشروطه در منطقه كودیان در می‌گیرد و عده زیادی كشته می‌شوند. و درنهایت ممانعت‌ها و مزاحمت‌های قوام الملك موجب تحسن اعتراضی مشروطه خواهان در شیراز می‌شود و در پی آن قوام الملك به تهران تبعید و با شیخ فضل الله نوری مرتبط می‌شود، و وقتی به شیراز می‌آید، بیشتر هواداران قوام به عنوان چهره‌های مشروعه خواه مطرحند. البته رقابتها، بیشتر رقابت‌های سنتی بود كه در قالب مشروطه‌خواه یا مخالف مشروطه در شیراز و فارس بروز پیدا كرد.