سینما بهترین وسیله برای ثبت وقایعی مانند سرگذشت خرمشهر و انتقال واقعیت‌های مربوط به آن به نسل‌های آینده است.
به بهانه سوم خرداد مصادف با آزادی خرمشهر در ادامه نگاهی داریم به آثار مطرحی كه در حوزه دفاع مقدس ساخته شده اند و هنوز پس از گذشت سال‌ها در ذهن مخاطب باقی مانده اند:
بلمی به سوی ساحل
مرحوم رسول ملاقلی پور یكی از نام‌های بزرگ و ماندگار سینمای ایران است. او نه تنها ازجمله طلایه داران سینمای نوین ایران در دوران پس از پیروزی انقلاب اسلامی محسوب می‌شود، بلكه آغازگر ساخت فیلم درباره خرمشهر نیز بود. فیلم «بلمی به سوی ساحل» اولین فیلم تاریخ سینمای ایران با موضوع خرمشهر است كه به كارگردانی ملاقلی پور تولید شد. این فیلم در سال 1364 و در شرایطی ساخته شد كه جنگ تحمیلی هنوز ادامه داشت. به همین دلیل با اینكه دومین تجربه كارگردانی سازنده اش بود، اما فضا و موقعیت‌های فیلم بسیار طبیعی از آب درآمده اند. «بلمی به سوی ساحل» نه تنها از نظر ساختاری و دراماتیك واجد ویژگی‌های قابل توجهی است -، چون خالصانه و مومنانه خلق شده- بلكه به بازنمایی یكی از زوایای مهم اشغال خرمشهر نیز می‌پردازد. نقطه ایجاد درام و مهم‌ترین عامل درگرفتن بحران در این فیلم، كارشكنی دولت وقت:به ریاست بنی صدر- در ارسال تجهیزات دفاعی برای مدافعان خرمشهر است. فیلم، داستان یكی از گردان‌های سپاه است كه از تهران راهی خرمشهر می‌شوند تا به مقاومت این شهر كمك كنند. از آنجا كه جاده‌های منتهی به خرمشهر به تصرف بعثی‌ها درآمده، این گردان مجبور می‌شود تا از بندر ماهشهر به وسیله یك بالگرد خود را به آن شهر برساند، اما دولت از این كمك جلوگیری می‌كند و در نتیجه آن‌ها به وسیله یك بلم تلاش می‌كنند تا خود را به صف مدافعین برسانند.
كیمیا و سرزمین خورشید
سهم عمده‌ای از به تصویر كشیده شدن وقایع خرمشهر در سینمای ایران بر عهده احمدرضا درویش بوده است. او سه فیلم با نام‌های «كیمیا»، «سرزمین خورشید» و «دوئل» بر اساس این موضوع ساخته است.
در این میان، فیلم «كیمیا» یكی از آثار تحسین برانگیز سینمای ایران محسوب می‌شود. این فیلم در قالب یك ملودرام اجتماعی، به زندگی آدم‌های خرمشهر می‌پردازد. «كیمیا» كه در سال 1373 ساخته شد روایتگر داستانی از روز‌های اشغال خرمشهر است. مرد جوانی به نام رضا در تلاش است تا همسر باردار خود را به بیمارستان برساند تا فارغ شود. در ادامه به اسارت دشمن در می‌آید و در ضمن، همسرش نیز در حین زایمان از دنیا می‌رود. رضا پس از 10 سال، از اسارت بر می‌گردد و متوجه می‌شود كه فرزندش توسط یكی از پزشك‌های بیمارستانی كه همسرش در آن بود نگهد اری می‌شود و به دنبال او به شهر مشهد می‌رود، اما اگر بخواهد بچه را پس بگیرد، هم زندگی خانواده‌ای از هم می‌پاشد و هم آینده درخشان دخترش را از او می‌گیرد. به همین دلیل از این خواسته خود صرف نظر می‌كند.
كودك و فرشته
دیگر فیلمی كه تمام روایت آن در متن اشغال خرمشهر می‌گذرد «كودك و فرشته» به كارگردانی مسعود نقاش زاده است؛ فیلمی كه توانسته تصویری متفاوت و تازه درباره سقوط این بخش از خاك كشورمان و همچنین وضعیت مردم آن ارائه دهد. ویژگی متمایز این فیلم و محور اصلی آن حضور كودكان و نوجوانان و به خصوص دختران نوجوان در مقاومت خرمشهر است.
فیلم تصویری واقعی و باورپذیر از خرمشهر جنگ زده و در حال اشغال ارائه كرده است و در زمینه جلوه‌های ویژه نیز كم نیاورده است. شاخصه تأمل برانگیز «كودك و فرشته» مقاومت همه جانبه مردم این شهر با دستانی تقریباً خالی است.
لیلی با من است: رؤیایی كه به حقیقت پیوست
«لیلی با من است» را باید اولین اثر كمدی سینمایی تلویزیونی در دهه 70 تلقی كنیم؛ اثری كه به خاطر نگاهی تازه به دفاع مقدس یكی از ماندگارترین آثار این عرصه شد. كمال تبریزی این اثر را با همكاری سیمافیلم ساخت و از همان ابتدا قرار بود اول نسخه سینمایی‌اش اكران شود و بعد از آن در هفت قسمت 45 دقیقه‌ای روی آنتن شبكه دو برود. پرویز پرستویی، محمود عزیزی، شهره لرستانی و رحمان باقریان بازیگران این اثر بودند. رضا مقصودی فیلم‌نامه این سریال را زمانی به سیمافیلم داد كه كمتر كارگردانی می‌توانست طنز را وارد حوزه‌های جنگی كند. داستان سریال در مورد صادق مشكینی فیلم‌بردار تلویزیون بود كه به دلیل مشكلات مالی نیاز به وام داشت و اگر سفری كوتاه به جبهه می‌كرد می‌توانست این وام را دریافت كند. حكایت رفتن به جبهه به نیت گرفتن وام سرآغاز ماجرا‌هایی طنزآلود شد كه در عین حال به تحول فكری صادق هم انجامید. «لیلی با من است» به خاطر موضوع جسارت‌آمیزش در آن زمان و بازی خاص و منحصربه‌فرد پرویز پرستویی بار‌ها مورد تقدیر و توجه قرار گرفت؛ ضمن اینكه این اثر، راه را برای طرح موضوعات مختلف و جسارت‌آمیز در حوزه دفاع مقدس باز كرد.
