الفبای موسیقی ایرانی در نیستان

گفتگو با دكتر محمد علی مرآتی كارشناس موسیقی

1401/10/03
|
13:36

مرآتی در این برنامه در مورد آواهای موسیقی یا همان فاصله ها در موسیقی ایرانی صحبت كرد.او در این برنامه موسیقی را نه علم كه نوعی سیستم دانست كه پر از نشانه های ملی _ فرهنگی است.او در ادامه اظهار داشت اغگرچه نت های موسیقی یكسان هستند ولی ماهیت صوت ها در هر فرهنگی متفاوت است.
مرآتی در ادامه گفت : كسی كه نت نویسی را در موسیقی ایران به كار برد ،وزیری بود. دستورتار او دقیقا" بدین منظورتنظیم شده بود. او ردیف میرزا عبدالله و بخشی از ردیف حسینقلی را در زمان حیات آنان با شركت در درسهای این دو تن و پیدا كردن نت ها به همراه آنان آوا نویسی كرد.
او در ادامه به رمزنگاری حروف موسیقی اشاره كرد و گفت موسیقی ایرانی باید زبانی متفاوت از موسیقی غرب داشته باشد.مرآتی در این برنامه گفت : در تاریخ موسیقی ایران، تا قبل از فارابی اثری مكتوب كه به گام و فواصل موسیقی اشاره كند وجود ندارد.[5] در تكامل گام و فاصلهٔ قدیم موسیقی ایرانی، از بربط (عود) كه ساز رایج موسیقی ایران بود استفاده می‌شد. این ساز ابتدا دارای دو سیم بود كه «سیم بم» و «سیم زیر» نامیده می‌شدند. احتمالاً یكی از این دو سیم برای «دانگ اول» و دومی برای «دانگ دوم» به كار می‌رفته‌است. یا هر سیم دارای دو دانگ بوده و برای تقویت سیم بم و صدای كودكان و زنان در اكتاو، از سیم زیر استفاده می‌شده‌است.[6] با تكامل «بربط» توسط فارابی و افزودن سیم‌های دیگر به آن، هر سیم دارای یك دانگ و چهار صدا (به واسطهٔ چهار موقعیت انگشت‌گذاری) شد كه اگر حالت «دست باز» هم در نظر گرفته می‌شد مجموعاً پنج صدا از هر سیم حاصل می‌شد و به این ترتیب سیم‌ها وسعت صوتی حدودِ دو اكتاو را تشكیل می‌دادند كه مطابق وسعت صدای انسان بود.
در پایان مرآتی موسیقی را امری انسان شناختی دانست كه درك آن نیاز به تعمق بیش تری دارد. پس موسیقی ایران باید منفك از آواهای موسیقی غربی فاصله گذاری نتی داشته باشد.

دسترسی سریع