به مناسبت نزدیك شدن به فینال رقابت های جام جهانی فیفا2022 بر آن شدیم تا در فضای مجازی رادیو فرهنگ نگاهی فرهنگی به این ورزش پر چالش داشته باشیم.
ارتباط جام جهانی فوتبال با هویت ملی در یك كتاب
علی صباغیان در كتاب «جام جهانی فوتبال؛ هویت ملّی و منزلت بین‌المللی» جام جهانی را از دیدگاه ادبی و سیاسی بررسی كرده است.
با برگزاری جام جهانی فوتبال، نگاه‌های همه به این پدیده جلب شده است. اما این رویداد از جنبه‌های مختلف قابل بررسی است.
كتاب «جام جهانی فوتبال؛ هویت ملّی و منزلت بین‌المللی» نوشته علی صباغیان عضو هیات علمی دانشكده حقوق و علوم‌سیاسی دانشگاه تهران، جام جهانی را از دیدگاه علوم سیاسی بررسی كرده است.
این كتاب در یك مقدمه و چهار فصل نوشته شده است. "تاریخچه شكل‌گیری و تحول جام جهانی فوتبال"، "جام جهانی فوتبال و تقویت هویت و غرور ملّی"، "جام جهانی فوتبال و منزلت‌یابی بین‌المللی" و"آسیب‌های فرهنگی اجتماعی جام جهانی فوتبال" و " نتیجه گیری" عنوان موضوع‌هایی است كه در این كتاب بررسی شده است.
اما رابطه فوتبال و ادبیات :
چندی پیش گونتر گراس برنده نوبل ادبیات جهانی در جایی عنوان كرد، «بازی فوتبال بیش از ادبیات مردم را مجذوب می‌كند.» شاید این جمله استاد تا حدودی درست باشد ولی اگر قرار باشد كمی در باب فوتبال و ادبیات گفتاری، روانشناسی و فلسفه بزرگان آن دقیق شویم، می‌فهمیم كه نمی‌توان رابطه تنگاتنگ و زنجیره‌ای فوتبال، ادبیات و فلسفه را انكار كرد. این موضوع حلقه مفقوده‌ای است كه به ما نشان می‌دهد جذابیت فوتبال تنها به خاطر نگرش‌های فلسفی مربیانی است كه تلفیق ادبیات گفتاری و فلسفی آنها با متد روانشناسی روی ساق‌های ستارگان تاثیرگذار است كه ما را اینچنین مجذوب خودش می‌كند. پس فلسفه بازی فوتبال نمی‌تواند به تنهایی جذابیت داشته باشد، چون اگر قرار باشد از دریچه‌ای دیگر به اعماق آن بپردازیم، می‌فهمیم كه می‌توانیم با زبانی بین‌المللی كه نشانگر فرهنگ و تاریخ یك مجموعه متشكل از 11 بازیكن است با یكدیگر سخن بگوییم.
نمایشی كه در مستطیل سبز از برزیلی‌ها می‌بینیم ما را به یاد موسیقی سامبا می‌اندازد، آیا اینگونه نیست؟ ایتالیایی‌ها با «كاتاناچیو» ما را به یاد فرهنگ پایداری رومی‌های باستان می‌برند، آیا اینگونه نیست؟ دقیقا همینگونه است، چون در پشت چنین نمایش‌های مجذوب‌كننده‌ای باید تفكراتی حاكم باشد كه از دل مطالعات فراوان كتب مختلف بیرون آمده است؛ مطالعاتی درباره فرهنگ‌ها، زبان، موسیقی، سینما و ادبیات. برای اینكه بتوانیم به روح مشترك این موضوعات بپردازیم بد نیست به فلسفه فابیو كاپلو و ارتباط این مربی موفق با موسیقی اشاره كنیم، مردی كه به شاگردانش در تیم ملی انگلیس توصیه می‌كند در برنامه كاری‌شان گوش دادن به آثار كلاسیك و مطالعه كتب تاریخی را بگنجانند. یا همین خورخه والدانو كه این روزها به عنوان یكی از مدیران ارشد رئال مارید مشغول به كار است، می‌گوید: «بهترین همراه یك كتاب خوب است». خیلی از دوستان این كهنه سرباز آرژانتینی او را با عنوان «كتابخوان» خطاب می‌كنند. همه ستارگان و اعجوبه‌های كلاسیك و نئوكلاسیكی كه امروز شیفته آنها شده‌ایم نوابغی هستند كه تفكراتشان با فرهنگ و ادب و هنر غریبه نیست و این موضوع معجونی است از انجمن ذهن‌هایی كه رابطه تنگاتنگ فوتبال، ادبیات و فلسفه را به ما نشان می‌دهد.
