طنزپرداز جریان ساز

غلامرضا روحانی ملقب به اجنه كه او را «شاعر مشكلات مردم» نیز نامیده اند از جمله شاعران و طنزپردازان جریان ساز و صاحب سبك ادبیات طنز ایران به شمار می‌آید كه سبك فكاهی و طنز پس از او، ملهم از آثار ساده اما پرمغز وی محسوب می‌شود.

1401/06/08
|
10:48

بگفتم با تجددمسلكی شیك كه ای دل تیره‌تر از شام تاریك

تجدد خواهی ار اینسان بود نیك كه نتوان مرد و زن را داد تفكیك

فناتیكم فناتیكم فناتیك

مرا از این تجدد عار و ننگ است كه سر تا پا خرافات و جفنگ است

اگر این رسم و آداب فرنگ است نه مایل بر اروپایم نه آمریكا

فناتیكم فناتیكم فناتیك

هم از پاریس و از لندن چه گویی نه آلمان می‌شناسم من نه بلژیك

فناتیكم فناتیكم فناتیك

تجدد خواهی اندر كشور ما بود چون كارهای دیگر ما

رود زین هم كلاهی بر سر ما كه از هر سو بما گویند تبریك

فناتیكم فناتیكم فناتیك

تجدد اختراعات جدید است كزان دنیای مغرب روسفید است

بكن كاری كه بهر ما مفید است وگر نه بر تو خندد ترك و تاجیك

فناتیكم فناتیكم فناتیك

آنچه از نظر گذشت بخشی از شعر غلامرضا روحانی شاعر طنزپرداز معاصر است كه در مذمت تجددخواهی و فرهنگ نادرست ایرانیان كه فرنگ را سرچمشمه همه خوبی ها می پندارند، سروده شده است. غلامرضا روحانی ملقب به اجنه، اجنه زاده و مجنه، متولد 21 اردیبهشت ١٢٧6 خورشیدی در مشهد بود اما در تهران بالید و بزرگ شد. روحانی از ١٢سالگی كه پایش به انجمن ها و محافل ادبی باز شد، علاقه و مهارتش در فكاهی سرایی افزون تر شد. او در انجمن های ادبی نظیر حكیم نظامی (وحید دستگردی)، فرهنگستان (ملك الشعرای بهار)، شیراز، آذرآبادگان، تهران و دیگر محافل ادبی حضوری فعال داشت.
روحانی در كلوپ های موسیقی و نمایش نظیر جامعه باربد نیز بسیار هنرآفرین بود و آهنگ ها و اشعار فراوانی برای كنسرت ها و نمایش نامه ها به گونه جدی و فكاهی آفرید كه بسیاری از آنها را در صفحات گرامافون با صدای خوانندگان شهیر ضبط كردند.

او در انجمن های ادبی، شاگرد چشم بسته و مقلدی نبود و چندان مانند دیگر شاعران این محافل، سنت گرایی یا محافظه كاری نمی كرد و چون به طنز و نقد اجتماعی علاقه مند بود، همین امر سبب مهارت و شهرتش شد. خودش سروده بود: «به روحانی ز حق طبع فكاهی/ عطا شد تا بخنداند شما را».

توجه او به مسایل اجتماعی چنان بود كه او را «شاعر مشكلات مردم» نامیدند.

شهرت غلامرضا روحانی سبب شد تا در ١٣١٣ خورشیدی حدود 1000 بیت از اشعار خود را با عنوان «طلیعه فكاهیات روحانی» منتشر كند. از آنجا كه شعرهای روحانی فكاهه یا طنز انتقادی بود و معطوف به آسیب های اجتماعی و فسادهای اداری و حكومتی (پهلوی اول) می شد، كتاب با استقبال خوبی روبه رو و به سرعت نایاب شد.
محمدعلی جمال زاده این كتاب را تحسین كرد و در تقریظی برایش نوشت: «به یقین نام نامی آقای روحانی مستحق بقاست و فارسی زبانان سال های دراز به ترنم اشعار ایشان رطب اللسان خواهند بود… ».جمال زاده در كتاب فرهنگ لغات عامیانه، با آوردن نمونه اشعارش از روزنامه های فكاهی امید، گل زرد، نسیم شمال، ناهید و البته نشریه توفیق، در توضیح اصطلاحات عوام، از او با عنوان «رییس طایفه فكاهی سرایان» یاد كرد.

دسترسی سریع