حداد عادل مبتكر نهضت جهانی گسترش زبان فارسی است

شبكه رادیویی فرهنگ در ادامه سلسله برنامه‌های نكوداشت مفاخر فرهنگ و ادب پارسی از غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تجلیل كرد.

شبكه رادیویی فرهنگ در ادامه سلسله برنامه‌های نكوداشت مفاخر فرهنگ و ادب پارسی دوشنبه 19 اردیبهشت 1401در آیین ویژه «فرزانگان فرهنگ» با حضور شخصیت‌های برجسته فرهنگی كشور، از غلامعلی حدادعادل رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی تجلیل كرد.

این مراسم به پاس خدمات ارزنده این استاد برجسته در پاسداشت زبان و ادب فارسی و اهتمام ویژه در یك دهه حضور در برنامه «درس مثنوی» رادیو فرهنگ بود كه لوح فشرده 500 مجلس از این درس‌ها نیز دراین برنامه رونمایی شد.

الگویی برای جوانان و آیندگان

علیرضا حبیبی؛ مدیر شبكه رادیویی فرهنگ در این جلسه گفت: رادیو فرهنگ و مخاطبان فرهیخته اش قریب به یك دهه است كه درس های مثنوی معنوی را با لحن شیرین و بیان به یادماندنی دكتر غلامعلی حداد عادل، ادیب فرهیخته، شب‌های پنجشنبه ساعت 23:00به شرح و روایت می‌نشینند و اكنون این مجموعه برنامه، مایه فخر رسانه ملی شده است. این درس ها در 500 برنامه و در قالب 10 لوح فشرده جلوه آرایی و طراحی شده است و اینك رادیو فرهنگ در زادروز این مرد عرصه فرهنگ و رسانه، هنر و دین به پاس سالیان هم سفری و هم سخنی با شرح مثنوی شریف با تدوین این مجموعه فاخر به صورت كتاب صوتی و درسنامه؛ در قامت آیینه فرزانگان فرهنگ از این مرد فاضل و فرهنگی، قرآن پژوه و فیلسوف برجسته ، با حضور شخصیت ها و مفاخر فرهنگی، هنری و ادبی كشور سپاسگزاری و تقدیر می كند.

علی بخشی زاده؛ معاون صدای رسانه ملی هم با بیان اینكه غلامعلی حداد عادل قریب به نیم قرن در متن فرهنگ و ادب ایران حضور داشته است، گفت: در كارنامه فرهنگی ایشان سابقه همكاری و همفكری با علامه شهید مرتضی مطهری و بسیاری از شخصیت‌های تاریخ معاصر دیده می شود. در دانشگاه تهران فلسفه تدریس می كنند و كتاب هایی در باب فلسفه و حكمت نیز تألیف و ترجمه كرده اند. لازم به ذكر است كه ترجمه ایشان از كتاب تمهیدات كانت برنده جایزه كتاب سال جمهوری اسلامی ایران شده است. ایشان از مترجمین و پژوهشگران قرآنی نیز هستند. ترجمه قرآن را از سال 1382 شمسی آغاز و در سال 1390 به اتمام رساندند. استاد بهاءالدین خرمشاهی این ترجمه گرانقدر را یكی از سه ترجمه برگزیده قرآن به فارسی می دانند. پیش از انقلاب، جوانی انقلابی بودند كه به دلیل فعالیت‌های سیاسی شان به زندان افتادند و بعد از انقلاب و در دهه 60 ، نقش كلیدی در تألیف كتاب های درسی برای مدارس داشتند. ایشان بیش از دو دهه ریاست فرهنگستان زبان و ادب فارسی را به عهده دارند و مدتی هم ریاست مجلس شورای اسلامی را بر عهده داشتند. پس از پیروزی انقلاب، دكتر حداد عادل همواره نقش های مدیریتی مهمی را به عهده داشته اند و در سال 1393 نیز نشان افتخار جهادگر عرصه فرهنگ و هنر به ایشان اهدا شده است.

بخشی‌زاده یادآور شد: به واسطه تألیف آثار متنوع، و خدمات گوناگون او كه موجب باروری حوزه فرهنگ و ارتقای سابقه فرهنگی و تمدنی ایران عزیز شده ‌است، جدا و حقیقتا باید از ایشان ستایش كرد. دكتر حداد عادل مروج فرهنگ و تمدن اسلامی اند و به جهت سوابق علمی، تقوا، تدبیر و دانش گسترده ای كه دارند، الگوی مناسبی برای جوانان امروز و آیندگان خواهند بود كه همواره دغدغه مسائل فرهنگی را دارند.

محمد مهدی اسماعیلی؛ وزیرفرهنگ و ارشاد اسلامی هم تصریح كرد: شخصیت علمی و فرهنگی دكتر غلامعلی حدادعادل فراتر از آن است كه بخواهیم در یك مجلس درباره آن صحبت كنیم. ایشان سالیان سال در حوزه‌های مختلف بدون كمترین لغزشی با استواری در راهی كه به آن مومن بوده‌اند، حركت كرده‌اند و امروز در این جایگاه و مرتبه والا ایستاده‌اند. ایشان همچنان پرتلاش به مسیر خودشان ادامه می‌دهند، لذا این ویژگی بارز دكتر حداد عادل است كه بسیار خستگی ناپذیرند.

اسماعیلی ادامه داد: در سالیان طولانی كه به ایشان ارادت دارم، كتاب فرهنگ برهنگی و برهنگی فرهنگی را به عنوان اولین متن از متون تألیفی شان با لذت می خواندم و استفاده می‌كردم و تا امروز كه در جایگاه خدمتگذار مردم در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هستم، دائماً از وجود ایشان بهره می برم. تواضع مثال‌زدنی استاد برای همه ما به مثابه درس است. پایداری ایشان در مسیر انقلاب و ولایت بسیار مهم است. ایشان از چهار دهه پیش تاكنون با یك صیانت مثال‌زدنی ای در این راه حركت كرده‌اند و خیلی دشوار است كه شخصیتی فرهنگی در عرصه سیاسی به نحوی كنشگری داشته باشد كه مسیر صحیح را با همه شرایط و مسائل آن به درستی طی كند. ایشان این مسیر طولانی را در حوزه سیاست هم طی كرده‌اند اما در عین حال همیشه جنبه فرهنگی ایشان ارجحیت داشته است. دكتر حداد عادل با شجاعت و ازخودگذشتگی از انقلاب اسلامی و ارزش‌های آن صیانت كرده است، حتی اگر چهره درخشان ایشان در عرصه فرهنگ كمتر دیده شود و مورد هجمه و تخریب نیز قرار بگیرد.

احمد جلالی؛ سفیر سابق ایران در یونسكو نیز با بیان اینكه «بنده دوستی 54 ساله ممتد و بدون انقطاعی با دكتر حداد عادل دارم.» گفت: ایشان از افرادی هستند كه از گذشته تا امروز می‌توانم خدمات فرهنگی شان را ذكر كنم به خصوص از اقدامات فرهنگی و علمی ایشان در پیش از پیروزی انقلاب كه نسل جوان ما كمتر از آنها اطلاع دارد. یكی از بركات دوستی ما در زمان ورود به دانشگاه شیراز كه من دانشجوی لیسانس بودم و ایشان دانشجوی فوق لیسانس فیزیك؛ آشنایی نزدیك بود با جواهری به نام مرتضی مطهری (ره). این یكی از بزرگترین هدایایی بود كه خداوند به من عطا كرد كه معرف و باعث آشنایی من با آن مرد بزرگ، دكتر غلامعلی حداد عادل بودند. درحقیقت كتاب امتداد‌های غیبی در زندگی بشر كه حاصل سخنرانی استاد مطهری در دانشگاه شیراز بود، به دعوت انجمن اسلامی دانشگاه صورت گرفته بود كه دكتر حداد عادل آن انجمن را تشكیل داده بودند . در همان جلسه بود كه دفتری به دست استاد مطهری دادند كه ایشان چیزی در آن دفتر بنویسند (آن دفتر اكنون نزد دكتر حداد عادل است) مرحوم شهید مطهری گفتند آیه ای از قرآن را می نویسم كه حاج آقا روح‌الله آن را خیلی دوست دارد: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُكُمْ بِوَاحِدَه أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ ...». شب شهادت استاد مطهری با دكتر حداد عادل در منزل آن شهید والامقام بودیم و ایشان تا به صبح گریه می‌كردند و می‌گفتند آنها كه او را ترور كردند نمی‌دانستند كه مطهری چه جواهری است.

جلالی تصریح كرد: شهید مطهری معتقد بودند كسانی كه علوم پایه را خوانده‌اند و در آن رشته‌ها لیسانس گرفته‌اند باید در سطوح بالاتر در فلسفه تحصیل كنند و این همان راهی بود كه دكتر حداد عادل رفتند و در این مسیر آموزگار موفقی هم بوده و هستند. نكته مهم دیگر در شخصیت دكتر حداد در پیش از پیروزی انقلاب این بود كه معتقد بودند باید در محیط های دانشگاهی با نگاهی عمیق، مبانی فلسفی اندیشه اسلامی تدریس شود تا جامعیت در دانشگاه‌ها حاصل گردد. این نگاهی بود كه دكتر حداد عادل از آغاز داشتند و تا امروز هم، همچنان این راه را ادامه می‌دهند كه ابتدا مرحوم استاد مطهری در این زمینه مشاور ایشان بودند. همچنین در مركز تعلیمات عمومی دانشگاه صنعتی شریف با حضور ایشان فعالیت‌های چشمگیری در حوزه های مختلف فلسفی، فرهنگی و دینی صورت گرفت.

سفیر سابق ایران در یونسكو ادامه داد: انسان تعجب می‌كند از تسلط، آرایش و انضباط فكری دكتر حداد كه چقدر پر كار هستند. ایشان بدون تكلف با بزرگان رفتار می‌كند و آرزو می‌كنم كه همه مسئولان عالی كشور نیز به زینت تواضع و بی‌تكلفی آراسته گردند.

پرچمدار روابط ایران و تاجیكستان

نظام الدین زاهدی سفر جمهوری تاجیكستان در ایران هم در ادامه جلسه پیام و سلام گرم اهالی ادب جمهوری تاجیكستان را به حداد عادل و مردم شریف ایران ابلاغ كرد و گفت: استاد حداد عادل به مثابه فرهنگی میان تاجیكستان و ایران ومیان مناطق فارسی زبان جهان امروزند. در تاجیكستان ما، استاد را به عنوان سیاستمدار ایران معاصر، شاعر، نویسنده، دانشمند برجسته علوم انسانی، فیلسوف مشهور، قرآن پژوه و مولوی شناس می‌شناسند. دكتر حدادعادل در برقراری روابط دیپلماتیك و فرهنگی میان ایران و تاجیكستان تلاش‌های زیادی را انجام دادند. این مبالغه نیست، زیرا 31 سال پیش در سال 1370 شمسی، اولین سفارت خارجی كه در شهر دوشنبه افتتاح شد، سفارت جمهوری اسلامی ایران بود و یك هیأت بسیار با نفوذ نیز از تهران به تاجیكستان آمدند كه در میان آنها جناب آقای دكتر حداد عادل حضور داشتند.

سفیر تاجیكستان در ایران ادامه داد: وقتی اعلامیه برقراری روابط ایران و تاجیكستان آماده شد، ضرورتی پیش آمد كه این اعلامیه به فارسی نیز ترجمه و حروف نگاری شود. در وزارت امور خارجه ما دستگاه تایپ فراهم شد. حال فردی لازم بود كه این بیانیه را تایپ و حروف نگاری كند كه چنین فردی را نداشتیم! جناب آقای حدادعادل با جایگاه مهمی كه در ایران داشتند، خودشان پشت دستگاه تایپ نشستند و اعلامیه برقراری روابط دیپلماتیك میان دو كشور را تایپ كردند. از نظر ما ایشان سردمدار برقراری روابط میان ایران و تاجیكستان اند كه این نكته، مبالغه آمیز نیست بلكه عین واقعیت است.

حداد عادل و نهضت جهانی زبان فارسی

سعید خطیب زاده؛ سخنگوی وزارت امورخارجه در ادامه نشست گفت: ما مفتخریم كه استاد و معلمی چون دكتر غلامعلی حدادعادل داریم. ایشان از آخرین نسل حكمای ایران‌اند كه ساحت‌ها و سپهرهای مختلف ادب، فرهنگ، سیاست، هنر ، دانش و فن را درنوردیده اند. برخی سوال می‌كنند كه چگونه یك شخصیت می‌تواند در ساحت‌های مختلف فعالیت نمایند و بدرخشد؟! پاسخ این است كه این افراد از جمله دكتر حداد عادل فرزند خلف سنت حكمت در ایران‌اند! لذا می بینید كه قرآن پژوهی می كنند، فیزیك خوانده اند، از مولانا سخن می‌گویند، فلسفه كانت را ترجمه می كنند و در عرصه سیاست و تدبیر مدن هم نقش دارند. ما در زبان و ادب فارسی بزرگانی چون فردوسی، مولوی، سعدی و حافظ را داریم! اما دكتر حداد عادل به مولانا علاقه ویژه‌ای دارند چرا كه او را جامع عرفان، قرآن، فلسفه و حكمت می دانند.

او خاطرنشان كرد: باید توجه داشت كه قدرت در دنیای جدید متحول شده است! یكی از عناصر قطعی قدرت، زبان است و اگر كسی به زبان شما سخن بگوید به این معناست كه آنچه در تمدن خودتان دارید را به خوبی عرضه كرده اید! آنچه دكتر حداد عادل انجام داده اند یعنی تأسیس بنیاد سعدی و مدیریت فرهنگستان زبان و ادب فارسی در حقیقت راه اندازی نهضتی است كه زبان فارسی را در جهان به جایگاه اصلی خود رسانده است.

حجت الله ایوبی؛ رئیس كمیسیون ملی یونسكو – ایران نیز یادآور شد: با بررسی كشورهای فارسی‌زبان به خصوص افغانستان متوجه می‌شویم كه خیلی از آنها آرزو دارند كه شخصیتی چون دكتر حداد عادل را می داشتند تا در راستای تقویت و گسترش زبان آنها اقدام نماید تا زبان وفرهنگ آنها مورد هجوم زبان های بیگانه از جمله زبان انگلیسی قرار نگیرد. در پاكستان هجوم زبان انگلیسی كاملاً مشهود است و آنها نیز آرزو دارند كه شخصیتی چون دكتر حداد عادل رامی داشتند تا زبان مادری آنها را احیا كند. هر كجا در كشورهای منطقه پرچم زبان فارسی برافراشته است بزرگانی چون دكتر حداد عادل حضور دارند، به خصوص اینكه در كشورهای فارسی زبان و در جهان نوروز، نام ایشان می درخشد.

ایوبی ادامه داد: دكتر حداد عادل مرد سیاست هم هستند اما ایشان هر كجا باشند نگاهی به فرهنگ، هنر وادب فارسی دارند وهمیشه از جایگاهشان در عرصه سیاست برای ارتقای فرهنگ و هنر استفاده می‌كنند و بسیاری از راه‌های بسته را گشوده اند.

اهمیت به تخصص و متخصصین

امیر ابراهیم رسولی؛ مشاور رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به تخصص‌گرایی حدادعادل در حوزه اندیشه، فكر، علوم انسانی و مدیریت گفت: ایشان در حوزه‌های مختلف متخصص‌اند و چندین زبان خارجی می‌دانند و در عرصه‌های مختلف هم به دانشجویان فیض می‌رسانند. استاد حداد عادل جوان گرا هستند و در تربیت جوانان پشتكار قابل توجهی دارند. نكته مهم دیگر در شخصیت ایشان آن است كه در آن چه تخصص ندارند سخن نمی‌گویند و عرصه را به متخصصین آن حوزه می‌سپارند. چیزی كه باید برای مدیران جوان و حتی برخی از مدیران پیشكسوت نیز به مثابه الگو باشد.

علیرضا مرندی؛ رئیس فرهنگستان علوم پزشكی هم گفت: جناب آقای دكتر حداد عادل، دانشمند فرهیخته، متدین و متعهد، بسیار خوشبین و امیدوار به آینده‌اند و در زمینه‌های سیاسی، فرهنگی و اجتماعی صاحبنظراند. تلاش‌های گسترده علمی، فرهنگی و سیاسی و فعالیت‌های اجتماعی ایشان حاوی جاذبه‌های فراوانی است. ایشان توانستند بر روی افراد مختلفی تأثیر گذار باشند و در عرصه‌های مختلف علمی و فرهنگی نیروهای متخصص فراوانی را تربیت و به جامعه علمی كشور عرضه كنند.

نقطه وصل فرهنگ و سیاست

مجتبی حسینی؛ دبیر فرهنگستان زبان و ادب فارسی با بیان اینكه «به گمان من اگر چه سیاست و فرهنگ علیرغم دوری و دیری از هم، زیر چتر بسیط و وسیع علوم انسانی قرار دارند، اما شُبهه شباهتی میان این دو بوده است.» گفت: فرهنگ برآمده از فرّ است و بر كشیدن بینش و دانش و ادب دلالت دارد و سیاست تا پیش از آنكه او را در برابر تدبیر، ملك و حكمرانی و دیپلماسی بنشانند دلالتی بر تنبیه و جزا و عقوبت داشت و نگاهی به حفاظت و حراست! همین اشاره برای دوری و دیری میان فرهنگ و سیاست كافی است! شاید از این تفاوت‌هاست كه وصال پایداری پایداری میان اهل سیاست و فرهنگ تجربه نشده است و ساكنان این دو خانه می كوشند تا تفوق خود را بر دیگری ثابت كنند! با این حال مصادیقی را می‌شناسیم كه نقیض زنده و جذاب روایت دوری‌اند! قطعا یكی از این مصادیق دكتر غلامعلی حداد عادل است.

بهاء الدین خرمشاهی عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم حداد عادل را از مفاخر فلسفه دانان، ادبا، فیزیكدانان و عالمان علوم انسانی خواند كه مدیریت نهادهای مختلف فرهنگی كشور را نیز برعهده دارند و گفت: شرح مثنوی ایشان نوعی شرح متعادل و معتدل و تقریباً همه فهم است. البته منظور از همه فهم، صاحبدلان و آنانی اند كه می خواهند واقعاً مثنوی را بفهمند و اندیشه مولانا را درك كنند. خوشبختانه گفتارهای ایشان در شرح مثنوی در رادیو فرهنگ به بیش از 500 جلسه رسیده است كه البته معتقدم این امر چیزی جز توفیق الهی برای ایشان نیست.

«حكمت» در جان و جهان حداد عادل

حسن بلخاری؛ رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی هم در این نشست گفت: هرگاه ما در موضوعات حكمی و فلسفی نیاز به سخنوری داشتیم كه به ژرفایی سخن بگوید، آقای حدادعادل حضور داشتند و البته هنگامی كه سخن از شعر و شاعری هم بود، جناب ایشان دست انجمن را می گرفتند و در مراسم ها حضور به هم می‌رساندند. در جان و جهان دكتر حداد عادل بنابر آشنایی بیست ساله‌ای كه با ایشان دارم، «حكمت» نهادینه شده است و هر كس این محرمیت با حكمت را یافت، كه حكمت، منزل نشین جان و جهان او شود، یقین بدانید زبان جمیل هم می‌یابد. من تلاقی و وحدت این جمال سخن و حكمت را به جناب آقای دكتر حداد عادل تبریك عرض می‌كنم و برای ایشان آرزوی توفیق و تعالی دارم.

اعتقاد اسلامی و علاقه به ایران مثل شیر و شكر در ذهن من عجین‌اند

غلامعلی حداد عادل؛ رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی هم در این نشست گفت: سخنم را با شكر به درگاه خداوند آغاز می كنم. شكر مسلمانی و افتخار به ایرانی بودن! این كه ایرانی مسلمان هستم و در این روز و روزگار زندگی می كنم و توفیق مختصر خدمتی پیدا كرده‌ام. یاد می‌كنم از معلمانی كه برای من حق دارند! هفته معلم را هم پشت سر گذاشته ایم؛ بر من واجب است كه از معلم كلاس اولم در سال 1329 كه: دستم بگرفت و پابه پا برد... تا استاد بزرگوارم شهید مطهری(ره)- كه روز شهادت ایشان نیز روز معلم نامیده شده است و من سال ها از محضر ایشان بهره مند شده ام، تقدیر نمایم: «یك دهان خواهم به پهنای فلك/ تا بگویم وصف آن رشك ملك»

حدادعادل در ادامه با اشاره به برپایی این جلسه، گفت: اولین بار است كه چنین مجلسی برای من سنگین بود كه دیگران برای من آمده اند! خودم در پی این كار نبودم و توقع نداشتم اما وقتی خبر دادند مجلسی است كه البته به احترام مولانا و مثنوی هم برقرار شده است، من قانع شدم. چون فكر می كردم این كار ممكن است موجب تشویق جوانان شود. لذا به دوستان رادیو فرهنگ زحمت دادم.

او ادامه داد: خطاب به جوانان می‌گویم كه در ذهن، فكر، دل و جان من دو چیز ستون اساسی‌اند كه كار و تلاش و زندگی من بر آن‌ها بنا شده است: یكی اعتقاد اسلامی و دیگری علاقه به ایران! این دو را هم از هم جدا نمی‌دانم. این‌ها در ذهن من مثل شیر و شكر عجین شده‌اند و به هم گره خورده‌اند. انگیزه من در 50 سال گذشته در كار، نوشتن و خواندن، درس دادن، مدیریت و سیاست هم، این دو معنا بوده است!

رئیس فرهنگستان زبان و ادب خاطرنشان كرد: بنده از قبل از پیروزی انقلاب تشخیص دادم كه مشكل ما در اداره كشور كمبود نیروی انسانی لازم است! یعنی نیروی انسانی با تقوا و دانشمند! صراحتاً امروز هم بر این مسئله تأكید دارم كه همت ما باید صرف نسل آینده شود چرا كه آنهایند كه آینده ایران و اسلام را خواهند ساخت.

در این مراسم همچنین بهمن نامور مطلق رئیس فرهنگستان هنر، امیر اسماعیل آذر مدیرگروه زبان و ادب فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، محسن چینی فروشان مدیرعامل دفتر نشر فرهنگ اسلامی،مرتضی امیری اسفندقه شاعر و محمد حسین انصاری نژاد پژوهشگر ادبی نیز درباره جایگاه و اهمیت غلامعلی حداد عادل در سپهر فرهنگی، علمی و ادبی ایران به ایراد سخن پرداختند.

در انتهای این برنامه نیز فریدالدین حدادعادل به نمایندگی از خانواده استاد غلامعلی حداد عادل از رادیو فرهنگ و استادان حاضر در این برنامه تقدیر و تشكر كرد.

در پایان این آئین نكوداشت به پاس بیش از پنج دهه فعالیت‌های درخشان علمی، فرهنگی، ادبی و سیاسی دكتر غلامعلی حدادعادل لوح سپاس و تقدیر انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، وزارت امور خارجه، رادیو فرهنگ و فرهنگستان زبان و ادب فارسی به این استاد برجسته كشور اهدا شد.