مسجدالاقصی از اماكن مقدس مسلمانان در شهر بیت المقدس فلسطین، یكی از مهمترین آثار معماری جهان به شمار می‌رود.
مسجد الاقصی یا همان مسجد بیت المقدس در اصطلاح مسجدی در شهر بیت المقدس است. این جامع در قدس در فاصله500 متری جامع عمر و بقعه صخره قرار دارد.
نام مسجدالاقصی در آیه اول سوره اسراء آمده است، كه اشاره به معراج و سیر شبانه پیامبر اسلام از مسجدالحرام به مسجدالاقصی دارد.
سبْحَانَ الَّذِی اَسرَی بِعَبْدِهِ لَیْلاً مِّنَ الْمَسجِدِ الْحَرَامِ اِلی الْمَسجِدِ الاَقْصا الَّذِی بَارَكْنَا حَوْلَهُ لِنرِیَهُ مِنْ ءَایَتِنَا اِنَّهُ هُوَ السمِیعُ الْبَصِیرُ؛
منزّه است آن خدایی كه بنده اش را شبانگاهی از مسجد الحرام به سوی مسجد الاقصی- كه پیرامون آن را بركت داده ایم- سیر داد، تا از نشانه‌های خود به او بنمایانیم، كه او همان شنوای بیناست.
مسجدالاقصی معمولا با قبه‌الصخره اشتباه نگیرید!
عده‌ای فكر می‌كنند كه مسجدالاقصی، همان مسجدی ست كه گنبدی طلایی رنگ دارد. اما مسجد الاقصی، آن مسجدی ست كه گنبدی سبز رنگ دارد و تاریخ ساخت آن به قرن‌ها پیش بازمی گردد.
تاریخچه احداث مسجد الاقصی
مسجد الاقصی، از اماكن مقدس مسلمانان در شهر بیت المقدس فلسطین است. این مسجد را داوود نبی (علیه السّلام) بنا نهاد و حضرت سلیمان (علیه السّلام) آن را تكمیل كرد. پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) تا هفده ماه پس از هجرت به سمت این مسجد نماز می‌گذاردند و معراج پیامبر اكرم (صلی الله علیه و آله وسلّم) قبل از هجرت از این مسجد صورت گرفته است.
علت نامگذاری مسجد به نام مسجد الاقصی
علت نامگذاری این مسجد به نام مسجد الاقصی، به خاطر دوری آن از مسجدالحرام بوده است. الاقصی در لغت به معنای دور، دورترین و به نهایت رسیده‌تر است. مسجدالاقصی (به عربی المسجد الاقصی)، به معنی دورترین مسجد است.
مساحت مسجد حدود 144 دونم (هر دونم هزارمتر مربع) است و شامل مسجد الاقصی، قبه الصخره و 200 اثر دیگر می باشد. مسجد الاقصی بر فراز فلاتی كوچك به نام فلات موریا ساخته شده است كه «صخره» مشرفه بالاترین نقطه آن است ودقیقا در مركز محوطه، مسجد قرار گرفته است.
ابعاد مسجد از جنوب 281 متر، از شمال 310 متر، از شرق 462 متر واز غرب 491 متر است. این مساحت یك ششم مساحت بخش قدیمی شهر قدس را تشكیل می‌دهد. این ابعاد از زمان ساخته شدن این مكان به عنوان مسجدی برای نماز گزاردن تغییر نكرده و بر خلاف مسجد الحرام و مسجد نبوی در مكه مكرمه و مدینه منوره، این محدوده در طول تاریخ شاهد توسعه مساحت نبوده است.
معماری سنجیده و دقیق
بنای مسجد الاقصی تركیبی از معماری های بیزانسی، رومی و حتی یونانی است؛ در حالی كه روحیه ای كاملا مستقل از همگی دارد. به عبارت ساده تر، معماران این مسجد، تاریخچه معماری انسان را در دل این اثر به یادگار گذاشته اند.
در قسمت جنوبی و وسط مسجد، گنبدی بزرگ وجود دارد و در زیر آن، محراب مسجد قرار گرفته است. كتیبه این محراب نشان می‌دهد صلاح‌الدین در سال 583 هجری این محراب را بنا كرده است.
سطح درونی این گنبد عظیم از طلای ناب است كه وزن طلا‌های به كار رفته در سقف، از ده‌ها كیلوگرم متجاوز است. بر كناره‌ی سقف گنبد و اطراف سر ستون‌ها و حاشیه محراب، آیاتی از قرآن كریم با بهترین خط نسخ عربی و كوفی كه گاهی از طلای ناب و برجسته هستند دیده می‌شوند.
در كنار یكی از ستون‌های گنبد بزرگ، سكویی سنگی به ابعاد 2×3 متر روی چهار ستون مخصوص به ارتفاع تقریبی سه متر قرار دارد كه مؤذن، قاری قرآن و مكبر با یك پلكان مخصوص به آن‌جا می‌رود و مخصوصا روز‌های جمعه برای ادای مراسم نماز جمعه، از روی آن سكو انجام وظیفه می‌كنند. كف مسجد كه از سنگ و كاشی ساخته شده، با فرش‌های ایرانی مفروش است.
در زیرگنبد منبری وجود دارد كه از بهترین چوب‌ها كه در آن با عاج و صدف منبتكاری شده است. از كتیبهای كه در این منبر موجود است، معلوم می‌شود كه این منبر در سال 564 هجری ساخته شده و شیشههای پنجرههای بالای محراب آن متعلق به قرن 16 میلادی است. این منبر در طی آتش زدن مسجد الاقصی ،در 21 اوت 1969 از بین رفت. این منبرِ خاص و بی نظیر، با تزئیناتی از عاج و صدف، همان منبری است كه «سلطان صلاح‌الدین یوسف بن ایوب» پس از آزادی بیت المقدس در سال 1187 میلادی به مسجد الأقصی آورد.
