در برنامه «مسیر عاشقی» رادیو فرهنگ، دكتر زهرا رنجبر، استاد دانشگاه و كارشناس مذهبی، به بررسی پیشینه و اهمیت پیاده‌روی اربعین پرداخت. او در آغاز سخنان خود با اشاره به شبهاتی كه پیرامون این آیین مطرح می‌شود، تأكید كرد كه اربعین و پیاده‌روی آن نه پدیده‌ای تازه‌ساخته، بلكه ریشه‌دار در تاریخ اسلام و سیره اهل‌بیت(ع) است و حتی در دیگر ادیان نیز عدد چهل جایگاه ویژه‌ای دارد.
رنجبر با مرور تاریخ، نخستین بازگشت كاروان اهل‌بیت به كربلا را – چه در اربعین اول و چه دوم – عملی از سوی امام سجاد(ع) و حضرت زینب(س) دانست كه با حضور جابر بن عبدالله انصاری و عطیه عوفی ایرانی به عنوان نخستین زائران اربعین همراه شد. وی افزود: تأكید فراوان ائمه معصومین(ع) بر زیارت امام حسین(ع)، به‌ویژه در روز اربعین، در روایات متواتر آمده و حتی امام حسن عسكری(ع) آن را یكی از پنج نشانه مومن برشمرده است.
او در ادامه به موانع تاریخی اشاره كرد؛ از سختگیری شدید خلفای اموی و عباسی – كه تا حد تهدید به قطع عضو پیش رفت – تا ممنوعیت كامل در دوران رژیم بعث عراق. رنجبر به ماجرای سال 1356 و فرمان ممنوعیت پیاده‌روی از سوی صدام پرداخت و از مقاومت شیعیان، به‌رغم تهدید به تیراندازی و اعدام، سخن گفت. به گفته او، آیت‌الله محمدباقر صدر و علامه عسگری نقش محوری در حفظ این سنت داشتند و حتی به قیمت تبعید و حبس آن را ادامه دادند.
وی تأكید كرد كه امروز امنیت و شكوه این حركت، مدیون خون شهدایی است كه در طول تاریخ – از اصحاب كربلا تا مدافعان حرم – برای زنده نگه داشتن مسیر اربعین جان داده‌اند. به باور او، پیاده‌روی اربعین جلوه‌ای ماندگار از عشق و وفاداری شیعیان است كه نسل به نسل منتقل شده است.
