نیكو پور، مشاور حوزه معاونت بیمه سازمان تامین اجتماعی، در گفتگو با برنامه «در مسیر توسعه» رادیو فرهنگ گفت: شناسایی ماهیت افرادی كه تحت پوشش بیمه نیستند و یافتن راه های مناسب برای تحت پوشش قرار گرفتن آنها از راهكارهای تحقق بیمه فراگیر كشور است.
وی تشریح كرد: بیمه سنتی با تعریف سه جانبه‌ای كه بر اساس كارفرما دولت و كارگر داشت شاغلان را زیر پوشش قرار می‌دهد، اما امروز دیگر كسب و كارها تغییر كرده و حدود 48 درصد شاغلان كشور در تعاریف جدید شغلی اند و شغل غیر رسمی دارند و جمعیت هدف بیمه اجباری نیستند، لذا برای رسیدن به بیمه فراگیر در كشور باید هم ماهیت افرادی كه تحت پوشش نیستند و هم راه های مناسب برای زیر پوشش قرار گرفتن آنها را شناسایی و مشخص كنیم) به طور مثال در بیمه روستاییان، كه شش میلیون شاغل روستایی داریم بیمه روستاییان یك و نیم میلیون نفر بیمه شده دارد؛ یعنی 10 درصدش را دولت می دهد و 5 درصد را بیمه شده؛یعنی یك بیمه ارزان تعریف كردیم كه دو سوم حق بیمه را دولت می دهد، چرا از 6 میلیون بیمه روستایی تنها یك و نیم میلیون آمدند و تحت پوشش قرار گرفتند اینها باید بررسی شود.
وی همچنین ضریب نفوذ كل صندوقهای بیمه در كشور را حدود 70 درصد عنوان كرد و گفت:
جمعیت فعال كشور بر دو قسم شاغلان و بیكاران هستند باید بینیم بیمه شده های اصلی را نسبت به چه نسبتی ازشاغلان كشور تقسیم كنیم تا ضریب نفوذ دقیق تری داشته باشیم اگر تعریف را به سمت شاغل بیاوریم ضریب نفوذ بیمه در كل كشور حدود 78 درصد میشود و اگر جمعیت فعال باشد ضریب نفوذ 71% می‌شود، حدود 21 صندوق بیمه‌ای فعال داریم كه عموما اختصاصی و بسته اند كه یك قشر خاصی را پوشش می‌دهند و چهار صندوق بیمه عمده كشور؛ یعنی سازمان تامین اجتماعی، روستاییان و عشایر، نیروهای مسلح، و بازنشستگان، 98 درصد بیمه شده ها را تحت پوشش قرار می دهند.
وی افزود: كل بیمه‌شده های اصلی؛ حدود 18 میلیون و 400 هزار نفر تحت پوشش صندوق ها هستند و حدود 7 میلیون نفر به عنوان مستمری بگیر، كه با خانواده هایشان می شوند حدود 59 میلیون و 600 هزار نفر از كل جمعیت كشورند كه ضریب نفوذ كل صندوق ها حدود 70 درصد كل جمعیت كشور تحت پوشش بیمه اند.
وی افزود: شاغلان نیز بر دو قسمند؛ آنها كه كارفرما دارند و حقوق میگیرند، و آنها كه كارفرما ندارند و غیر مزد و حقوق بگیرند؛ مثل كاركنان مستقل، خانگی و كارفرماها، و در كشور23 میلیون و نیم شاغل داریم كه 52% شان مزد و حقوق بگیرند كه جمعیت هدف بیمه های اجباری اند؛ در واقع بالای 98 درصد كسانی كه حقوق بگیرند تحت پوشش بیمه اجباری هستند و مشكل اینجاست كه وقتی اقتصادی در ركود باشد و تورم بالا باشد، در نتیجه خود اشتغالی و كاركنان خویش فرما زیاد می‌شود و این روند در كشور زیاد بوده و 48 درصد شاغلان ما اینگونه اند؛ یعنی توان پرداخت بیمه ندارند و بیمه شان اختیاری هستند و مشكل در ماهیت اشتغال كشور است برای اینكه حدود 5 میلیون و 200 هزار نفر از شاغلان كشور بیمه اجتماعی ندارند كه غالباً شاغل روستایی اند یا زنان یا كارفرما یا كاركن مستقل اند و یا بیمه خویش فرما دارند.
وی افزود: 25 میلیون و 900 هزار نفر جمعیت فعال داریم؛ 23 و نیم میلیون نفر شاغل و حدود 2 میلیون نفر بیكار، وقتی جمعیت بیمه شده های همه صندوق ها كه حدود 18 میلیون نفر است را، تقسیم بر 23 و نیم كنیم، ضریب نفوذ 78 درصد میشود، و اگر تقسیم بر 25 كنیم، ضریب نفوذ بیمه 71% میشود.
وی تاكید كرد: مركز آمار ایران مرجع آمار اشتغال است و درخصوص آمار بهار 1401 چنین می گوید؛ كه بیست و سه و نیم میلیون نفر شاغل داریم و دو میلیون نفر بیكار و بهار امسال نسبت به سال 1400 ، 98 هزار نفر تعداد شاغلان كشور كم شده اند.
وی همچنین نرخ مشاركت اقتصادی در كشور را 41 درصد دانست كه سهم خانمها 14 درصد است.
وی همچنین افزود: ماهیت اشتغال و فعالیت‌های اقتصادی در هر استان مهم است؛ مثلاً در بوشهر كه بیشترین ضریب نفوذ بیمه را دارد ماهیت شغل باید بررسی شود، آنجا تحرك نیروی كار بالاست، مناطق نفتی است، و جمعیت شاغل جز جمعیت آن استان حساب نمی شود؛ یعنی نوع فعالیت، صنعتی، كشاورزی، زنان، و فصلی یا غیر فصلی بودن در تعیین ضریب نفوذ نقش دارد و قطعاً در استان های صنعتی تر كه شغل ها پایدارترند و مشاغل رسمی زیادتر است ضریب نفوذ هم بالاتر است.
وی تاكید كرد: امروز بیمه یك كالای ضروری در جامعه است خصوصاً در موارد بحرانی چون كرونا اتفاقاً توجه به بیمه بیشتر می‌شود؛ بطور مثال ما در خصوص بعد كارگاهی كه در زمان كرونا ریزش چندانی نداشتیم یعنی: در كرونا یكسری مشاغل مثل كسب و كارهای اینترنتی و غیره ایجاد شد و غالباً آنها كه كارفرما دارند به سرعت نمی توانند همه نیروهایشان را اخراج كند این ها معمولا كسب و كارها را كوچك تر میكنند ولی بیمه نیروهایشان را قطع نمیكنند، و كارگاه های بزرگی كه دارای بیشترین اشتغال كشورند و حدود 50 درصد شاغلان هستند و 20 درصد شان دولتی اند نیز به راحتی نیروهایشان را اخراج نمی كنند، لذا با وجود كرونا جمعیت تحت پوشش صندوق های بیمه‌ای رشدش كمتر شد، اما كاهش پیدا نكرد.
وی تاكید كرد: باید به جای نگاه صنفی و شغلی به بحث بیمه، به سمت بیمه مبتنی بر درآمد خانوار برویم، و این در دستور كار ما است(كه برای كمك به هرچه بیشتر تحت پوشش بیمه قرار گرفتن افراد، به دهك‌های پایین هر قشر و شغلی توجه شود) و باید بخش غیر رسمی اشتغال را به رسمیت بشناسیم و سیستم بیمه‌ای و متناسب با آن ها بیمه ارزان قیمت و خدمات متناسب به آنها بدهیم.