مروری بر فلسفه اسلامی

فلسفه ورزی از ویژگی‌های ممتاز آدمیان است؛ زیرا به تعبیر ارسطو، همة آدمیان به‌طور طبیعی خواهان دانستنند و نشانة این امر، دلبستگی‌ ما به حواس ما است؛ البته حیوانات نیز قوة ادراك حسی برخوردارند و آن‌ها با اتكا به نمودها و حافظه زندگی می‌كنند و از تجربة به هم پیوسته بهره‌ای اندك دارند؛ در حالی كه آدمیان برای زندگی از صناعت و استدلال و تعقل نیز سود می‌جویند. تجربه، شناخت افراد و مصادیق است؛ شناختی كه متضمن شناخت علت نیست؛ اما صناعت، شناخت كلیات و متضمن شناخت علت است (ارسطو، 1378: ص19-22). حكمت و فلسفه نه تنها بر دریافت‌های حسی و تجربی اطلاق نمی‌شود، بلكه انواع فنون و صناعات را نیز نباید فلسفه به معنای دقیق كلمه خواند. فلسفه، دانشی است كه با علل و مبادی نخستین سروكار دارد؛ هم علل نخستین هستی شناختی و هم علل نخستین معرفت شناختی و به همین دلیل، همة حقایق كلی مانند اصل هستی، وجود معرفت، وجود نفس، وجود خدا، عوالم هستی، وجود اعتباری و غیره در آن بررسی می‌شود.

امروزه، فلسفه نه تنها یك دانش بل دانش‌ها و مكاتب و گرایش‌های گوناگونی را نمایان ساخته است. ما در این نوشتار در صددیم تا با نگاهی درجه دوم به تبیین فلسفه اسلامی بپردازیم:

1.فلسفة فلسفة اسلامی: عبارت است از دانشِ فرانگرانه فلسفة اسلامی و گرایش‌ها و موضوع این دانشِ فرانگرانه عبارت است از فلسفه اسلامی و رویكرد‌های مشایی، اشراقی و صدرایی و رهیافت‌های شخصیت‌های برجستة حكمت اسلامی.

روش عام پژوهش در فلسفه فلسفة اسلامی در مقام فن تحقیق، كتابخانه‌ای است كه با روش هرمنوتیكی، فهم نظریه‌ها، رویكردها، رهیافت‌ها و پارادیم‌های فلسفی حاصل می‌آید؛ اما در مقام روش تحقیق، فرایند این پژوهش، وصفی، تعلیلی، تحلیلی، استدلالی و نقدی سپری می‌شود.

مسائل فلسفه فلسفه اسلامی

با توجه به مطالب پیش‌گفته می‌توان مسائل فلسفه فلسفه اسلامی را به شرح ذیل بیان كرد.

1ـ 8. تعریف فلسفه اسلامی؛

2ـ 8. موضوع فلسفه اسلامی؛

3ـ 8. چیستی اسلامیت فلسفه؛

4ـ 8. هندسه و قلمرو فلسفه‌ اسلامی؛

5ـ 8. معنا شناسی مفاهیم فلسفی؛

6ـ 8. مسائل عام و خاص فلسفة اسلامی؛

7ـ 8. روش‌شناسی فلسفه‌ اسلامی؛

8 ـ 8. اثبات پذیری و معقولیت‌گزاره‌های فلسفی؛

9ـ 8. غایت و كاركرد فلسفه ‌اسلامی؛

10ـ 8. مطالعه‌ تاریخی و تطبیقی رویكرد‌ها و رهیافت‌های فلسفه‌ اسلامی؛

11ـ 8. نسبت و مناسبات فلسفه‌ اسلامی با فلسفه‌های یونانی؛

12ـ 8. نسبت و مناسبات فلسفه‌ اسلامی با فلسفه‌های جدید و معاصر غرب؛

13ـ 8. نسبت و مناسبات فلسفه‌ اسلامی با علوم و مقوله‌های همگون؛

14ـ 8. آسیب‌شناسی و بایسته‌های فلسفه اسلامی.