از ساعت به مدت

رادیو فرهنگ

در قلمرو فرهنگ

بنای ایرانی، میراثی برای جهان

گفتگو با دكتر كتایون پلاسعیدی در برنامه سرزمین نوروز

1402/01/08
|
17:30

دكتر پلاسعیدی در این برنامه در مورد بنای چغازنبیل صحبت كرد و گفت :
«چغازنبیل» كه نام باستانی این بنا است، واژه‌ای محلی و مركب از دو واژه «چُغا» (در زبان لری به معنی «تپه») و زنبیل (به معنی «سبد») است كه اشاره‌ای است به مكان معبد كه تپه بوده و آن را به زنبیل واژگون تشبیه می‌كردند.این مكان نزد باستان‌شناسان به «دور-اونتش» معروف است كه به معنای «دژِ اونتش» » است.سده‌های متمادی این بنا در زیر خاك به شكل زنبیلی واژگون مدفون بود تا اینكه به دست رومن گیرشمن فرانسوی در زمان پهلوی دوم از آن خاك برداری گردید.چغازنبیل نیایشگاهی است باستانی كه در هنگامه تمدن شكوهمند عیلام و تقریبا هزار سال پیش از تخت جمشید، در ایران كهن برای ستایش این شوشیناك (خدای شوش) در هفت مرتبه بنا شد.این بنا بخشی بر‌جای مانده از شهر باستانی دوراونتش مهمترین شهر تمدن عیلام است، تمدنی شكوهمند كه پیش از ورود آریائیان بر ایران زمین حكم می راند.چغازنبیل یكی از زیباترین آثار باستانی ایران است كه در فهرست میراث جهانی یونسكو ثبت شده است.این زیگورات پرستشگاهی است كه ایلامیها برای خدایان خود ساخته بودند.اونتش-نپیریشه شاه ایلام در قرن سیزده پیش از میلاد آنرا ساخته است.زیگورات چغازنبیل پنج طبقه بوده و در طبقه بالا معبد اینشوشیناك قرار داشته است. او خدای ایلامی است كه حافظ شهر شوش پایتخت ایلامیان بوده است.مردم شوش باستان عقیده داشتند این خدا از این مكان به آسمان میرود و سپس به زمین باز می گردد.
دكتر پلاسعیدی در ادامه افزود :
آبرسانی به چغازنبیل یكی از شگفتیهای این معبد است. رود دز از نزدیكی چغازنبیل میگذرد ولی به دلیل اینكه این رود سطح دشت را فرسایش داده و بستر رودخانه در سطح پایین تری از سطح دشت است - در برخی مكانها 60 متر پایین تر - امكان استفاده از آب این رود برای اهالی منطقه وجود نداشت. بنابراین شاه ایلامی اونتش-نپیریشه دستور به ساخت كانالی به طول 45 كیلومتر می دهد تا آب رود كرخه را كه هم سطح زمین چغازنبیل بوده‌، به چغازنبیل برسانند. این آب پس از اینكه از هفت تپه عبور می كند به چغازنبیل می رسد ولی به دلیل اینكه آب كرخه پس از گذر از دشت خوزستان گل آلود است آب را در حوضچه های ته نشینی بزرگ و كوچكی می ریخته اند و با گذر از تنبوشه ها و استفاده از قوانین منسوب به فیثاغورث ، آب را تصفیه كرده و گل آنرا جدا می كردند. شاید این یكی از قدیمی ترین تصفیه خانه های آب ایران باشد.

دسترسی سریع
در قلمرو فرهنگ