گفتگو با عبد الرضا مجدی كارشناس تاریخ در برنامه سرزمین نوروز
مجدی در برنامه سرزمین نوروز گفت : نوروز از دوران هخامنشی به سایر كشورهای جهان انتقال یافت. امروزه شاهد مراسم نوروز در كشورهایی چون آلبانی نیز، هستیم.آلبانی یكی از كشورهایی است كه برگزاری سنت نوروز برایش اهمیت ویژهای دارد. دو قوم مسلمان آلبانیایی و سپس بوشنیاك هایمنطقه بالكان بیش از سایر اقوام ساكن این منطقه به آئین «سلطان نوروز» توجه نشان داده و در میان آنها نیز فرق دوازده گانه علویاناز جمله فرق بكتاشیه، رفاعیه، قادریه و خلوتیه عموماً این روز را با شكوه خاصی جشن گرفته و پاس میدارند. سنت «سلطان نوروز» درمنطقه بالكان، نگرشی دوجانبه به نو شدن طبیعت و آغاز فصل بهار از یك سو و همچنین احترام به مقام امامت حضرت علی (ع) دیگردارد و پیروان طریقتهای منطقه بالكان، این روز را نمادی از ولادت حضرت علی (ع) قلمداد و لذا این جشن را نه تنها یك جشن بلكه یكآئین دینی و مذهبی تلقی میكنند.
همچنین عدهای دیگر از مردم و مسئولین كشوری مانند رئیس جمهور آلبانی، رئیس مجلس، نخست وزیر و همچنین بعضی از سفرایكشورهای خارجی در این كشور، برای عرض تبریك نزد «بابا رشاد بارذی» رئیس بكتاشیه میروند.بكتاشیها گروهی از درویشان شیعهعلوی هستند كه در تركیه، آلبانی و بالكان پراكندهاند و مانند دیگر فرقههای اهل طریقت علاقهی خاصی به علی ابن ابیطالب، امام اولشیعیان دارند.
نحوه اجرای مراسم «سلطان نوروز»
بزرگترین و مجللترین مراسم سلطان نوروز در منطقه بالكان را در تیرانا پایتخت آلبانی در مركز جهانی بكتاشیه با حضور رهبر اینطریقت كه به وی «بابا» یا «ددِ» اطلاق میشود و با شركت مقامات ارشد سیاسی و مذهبی و همچنین سفرای خارجی هر ساله شاهدهستیم. صبح روز 22 مارس (دوم فروردین)، جمعیتی در حدود 1000 تا 1500 نفر در باغ تكیه، جلوی در ورودی عبادتگاه كه به آن «میدان» گفته میشود، جمع میشوند.در بین شركت كنندگان نمایندگان مذاهب دیگر نیز حضور دارند. در آغاز برنامه، سرود ملی كشورنواخته میشود و به احترام كشته شدگان جنگ كوزوو، یك دقیقه سكوت اعلام میشود. پس از آن «بابا رشادی» كه از سال 1996 رهبربكتاشی هاست، به همراه دراویش دیگر با خواندن سرودهای خاص سلطان نوروز برنامه را آغاز میكند.
او در ادامه گفت :
مراسم نوروز سال ها در كشورهایی چون ازبكستان ممنوع بود اما این ممنوعیت به مرور رفع شد.
جشن باستانی نوروز به عنوان مظهر زایش طبیعت، در ازبكستان از كشورهای آسیای مركزی هر ساله در 21 مارس (اول فروردین) جشن گرفته میشود و آن هنگام زنگ تعطیلی رسمی در كشور به صدا در می آید.
آیین نوروز كه از دیرباز در جغرافیای سرزمینی تمدن پارسی به عنوان جشن رسمی برگزار میشد، امروزه نیز همانگونه كه در كشور خاستگاه آن پاس داشته می شود، در بیشتر كشورها به عنوان نماد نوعدوستی و مهرورزی ارج نهاده می شود كه جمهوری ازبكستان در آسیای مركزی از جمله آنهاست.
این جشن فراگیر كه این روزها در بیشتر كشورهای خاورمیانه، آسیای میانه، قفقاز، شبه قاره هند و بالكان برگزار میشود، به تدریج بر دامنه جغرافیایی خود به عنوان حوزه نوروز میافزاید.
برخی محققان بر این باورند كه هر چند نوروز بعد از كسب استقلال ازبكستان به صورت وسیع جشن گرفته میشود، اما تاكنون بسیاری از آیینها و سنتهای قدیمی نوروزی كه حتی بعد از آمدن اسلام زنده مانده بود در اثر نوروزستیزی شدید نظام سابق كاملاً از ذهن مردم پاك شده و برخی تاكنون احیا نشده است.