بررسی نامه ی اسفندیار به گشتاسب در اسطوره های ایرانی

در برنامه ی اسطوره های ایرانی مهدی فكری كارشناس برنامه به مرورنامه ی اسفندیار به پدرش گشتاسب پرداخت .
مهدی فكری درباره ی نامه ای كه اسفندیار برای پدرش ارسال می كند تا خبر پیروزی خود را بر تورانیان اعلام كند گفت :
پیش از این هم فردوسی نامه نگاری های مختلف را در شاهنامه آورده است . در آن زمان مرسوم بود آن هنگام كه سرداری در جنگ پیروز می شد نامه ی پیروزی اش را پیش از بازگشت از جنگ برای پادشاه می فرستاد تا چنانچه پادشاه فرمان پیشروی را صادر كرد سپاهیان اقدام كنند . اسفندیار هم نامه ای برای گشتاسب فرستاده و با افتخار می گوید : كه من تورانیان را به خاك هلاك افكنده و پیروز شدم .
مهدی فكری گفت : در این بحث مهم نوشتن و ساخت آن نامه است . در شاهنامه اگر نامه ها را بررسی و در كنار هم قرار دهیم به یك ساخت مشخصی میرسیم . تمام نامه ها با نام خداوند آغاز شده و پس از آن نامه با ستایش پادشاه ادامه پیدا می كند و سپس گزارش آن پیروزی را در پی دارد و در پایان هم دعایی به جان پادشاه انجام می شود .
مهدی فكری در ادامه درباره ی شخصی به نام دبیر كه مسئول نوشتن نامه ها بود گفت : در نامه هایی كه در شاهنامه آمده بسیاری از جملات چون مقدمه و موخره را دبیر خود می نویسد و سردار تنها گزارش واقعه را نقل می كند . این نكته از اینجا پیداست كه وقتی پاسخ نامه از سوی پادشاه به دست پهلوان می رسد عبارت به عبارت پاسخ نامه ی اول داده شده و این امر نشان دهنده ی اهمیت تك تك جملات را در می یابیم و معمولا این مساله در شاهنامه رعایت شده است .
مهدی فكری درباره ی این نامه (نامه ی اسفندیار به گشتاسب) در شاهنامه گفت :
در پیش از این زمانی كه ایرانیان برتورانی ها چیره می شدند در نامه ی فتح جزییات را هم می خوندیم اما در نامه اشاره ای به آنچه گذشته نمی شود و تنها ذكر می كند كه دشواری ها را پشت سر گذاشته و بر دشمن پیروز شدیم . و در این نامه مقدمه ی نامه و توصیف ایزد یكتا را مفصل تر می خوانیم . شاید دلیل مقدمه ی مفصل تر این باشد كه در آن هنگام اسفندیار مبلغ دین جدید ( زرتشت ) بوده و به همین دلیل به وصف ایزد یكتا اهمیت داده وبه خداوندگار هور و ناهید و ماه و كیهان اشاره می كند و صفات دیگر پروردگار را بر شمرده و در چند بیت به ستایش پروردگار می پردازد در حالیكه در نامه های پیشین شاید تنها در یك یا دو بیت به ستایش پروردگار اشاره می شد . این كارشناس در ادامه ی توصیف این نامه گفت : ما هنر فردوسی را در تمام ابیات شاهنامه مشاهده می كنیم در این نامه میبینیم كه نام گشتاسب و لهراسب به همراه یكدیگر به چشم می خورد شاید دلیل این اشاره این باشد كهع لهراسب در زمان حیات خود از پادشاهی كناره گیری می كند و پادشاهی را به پسر خود گشتاسب می سپارددر صورتیكه علیرغم میل و خواست اسفندیار، پدرش گشتاسب این كار را انجام نمی دهد .

برنامه ی اسطوره های ایرانی را هر چهارشنبه از ساعت 10:00 تا 10:30 از رادیو فرهنگ بشنوید