تالس در نیمه دوم قرن ششم قبل از میلاد می زیست. گفته شده است كه به مصر سفر كرد و در آنجا هندسه آموخت، و هندسه را به یونان آورد.
نویسنده : علی شالچیان
تالس فیلسوف و هندسه دان و منجم پیشگام یونان
تالس (طالس) فیلسوف و هندسه دان و منجم پیشگام یونان به شمار می رود. وی از فیلسوفان مكتب ملطی بود. فیلسوفانِ این مكتب از اهالیِ شهر مَلَط (ملیطه) بودند. افكارِ این فیلسوفان بیشتر طبیعی بود تا مابعدالطبیعی.
تالس در نیمه دوم قرن ششم قبل از میلاد می زیست. گفته شده است كه به مصر سفر كرد و در آنجا هندسه آموخت، و هندسه را به یونان آورد. البته، مى دانیم كه هندسه اى كه در مصر رواج داشت، از یك سلسله معلوماتِ عملى، برای احتساب مساحت اراضى، تجاوز نمى كرد؛ ولى تالس آن را به صورت علمى و نظرى درآورد.
تالس همچنین، براى جهان نظامى قائل شد. او مى گفت كه زندگى در آب پدید آمده است و آب عنصر اساسى است كه عناصر دیگر از آن تكوین یافته اند. دلیل او این بود كه آب قابل تغییر است و به هر شكلى درمى آید. ارسطو گفته است كه تالس این عقیده را از تأثیر باران در نمو گیاهان، از رطوبت ماده تناسلى در حیوان، و رطوبت جثه هاى جانوران به هنگام تلاشى و انحلال دریافته بود.
از دیوژنس لائرتیوس نقل شده است كه وی گفته است: بعضی فكر می‌كنند كه تالس نخستین كسی است كه ستاره‌شناسی را مورد بررسی قرار داد و كسوف خورشید را پیش‌بینی كرد و انقلاب های شمسی را تعیین كرد؛ اما همان گونه كه یودموس در تاریخ نجوم خود می‌نویسد، اینكه تالس معلومات نجومی خود را از مصریان فرا گرفته باشد، با شواهد تاریخی تایید نمی شود.
آنچه ما از تاریخ نجوم باستان می‌دانیم از سرچشمه‌های بابلی است، زیرا این بابلیان بوده‌اند كه از سال 721 پیش از میلاد به رصد كسوف خورشید، چه كلی و چه جزئی ، پرداخته بودند. آن ها در قرن ششم پیش از میلاد، دوره‌ای از انقلاب های شمسی را تنظیم كرده بودند كه طی آن ها وقوع كسوف امكان داشته است؛ و بدین سان بعضی از محققین حدس می‌زنند كه سرچشمه اطلاعات تالس به احتمال زیاد، لوحه‌های بابلی بوده باشد؛ زیرا می‌دانیم كه تماس یونانیان با بابلیان از راه كشور لیدیا و پایتخت آن، شهر ساردیس، فراوان بوده است و دانایان یونانی بسیار به آن شهر رفت و آمد داشته‌اند.
در گزارشی دیگر از دیوژنس نقل شده است كه تالس عبور خورشید را از یك نقطه انقلاب شمسی (صیفی) به نقطه دیگر (انقلاب زمستانی یا شتوی) و نیز نسبت میان قطر خورشید و ماه را با مدار آنها كشف كرد و سال را به جای 360 به 365 روز تقسیم كرد؛ اما واقعیت این است كه هر دو این حقایق به نظر كلدانیان و مصریان رسیده بود. حتی گزارش دیگر كه تالس ستاره دب اصغر را كشف كرده بود، نیز سرچشمه غیر یونانی دارد و نمی‌تواند درست باشد؛ زیرا قرن ها پیش از تالس، دریانوردان فینیقی این ستاره را می‌شناختند و از آن در كشتیرانی های خود راهنمایی می‌گرفتند
بنابراین، می‌توان حدس زد كه تالس نخستین یونانی بوده است كه دریانوردان ایونیا را به مفید بودن آن ستاره در كشتیرانی متوجه كرده بود؛ اما اندازه‌گیری قطر خورشید و ماه به نسبت مدار آن ها، نیز نمی‌تواند از لحاظ تاریخی درست باشد. تالس نمی‌توانسته است بداند كه اجرام آسمانی دارای مدارند، زیرا اشاره به این حقیقت كه زمین آزادانه در فضا معلق است، در زمان آناكسیمایدروس فیلسوف دیگر یونانی، چندی بعد از تالس، به میان آمد.
اطلاعات ریاضی نیز به تالس نسبت داده می‌شود و مهم ترین آن ها این است كه پروكلوس در تفسیر خود بر كتاب اول اوكلیدس به وی نسبت می‌دهد، و آن این است كه : دو مثلث مساوی یكدیگر خواهند بود، اگر یكی از ضلع های آن ها و دو زاویه مجاور آن با هم مساوی باشند.
از سوی دیگر، دیوژنس می‌نویسد كه : تالس در واقع، ارتفاع اهرام مصر را به وسیله سایه آن ها اندازه‌گیری كرد؛ و آن از راه مشاهده زمانی بود كه سایه ما مساوی بلندیِ قامت ماست." پروكلوس، همچنین گزارش می‌دهد كه تالس توانسته بود فاصله كشتی ها را از دریا تا ساحل، تعیین كند و به نقل از یودموس در تاریخ هندسه او ، می‌گوید كه تالس كاشف همان نظریه هندسی درباره دو مثلث باید باشد، كه در بالا به آن اشاره شد؛ زیرا شیوه‌ای كه وی برای تعیین فاصله كشتی در دریا از ساحل، به كار برده است، حاكی از این است كه وی از آن قاعده هندسی آگاهی داشته است. پروكلوس در همین گزارش، كشف سه قاعده هندسی دیگر را نیز به تالس نسبت می‌دهد: 1- تقسیم دایره به وسیله قطر آن، 2- زوایا در قاعده یك مثلث متساوی‌الساقین، مساوی اند، 3- دو زاویه كه به طور عمودی روبروی یكدیگر واقع شده‌اند، مساوی اند.
همه این ها می‌تواند استنباط های علمی باشد كه بعدها از آزمایش های خاص عملی كه به تالس نسبت داده شده است، به دست آمده باشد و به یقین نمی‌توان تالس را كاشف آن ها دانست.
