گفتگو با دكتر طهرابند در مورد قیام شیخ محمد خیابانی در برنامه سرزمین من
دكتر طهرابند در این برنامه گفت :
قیام مردم آذربایجان با اهداف آزادیخواهانه و دموكراتیك بود كه توسط شیخ محمد خیابانی علیه حكومت مركزی در فروردین 1299 آغاز و با شهادت وی در شهریور ماه همان سال سركوب شد. وی قیام آذربایجان را تداوم و نجات انقلاب مشروطه می‌دانست. از این‌رو با اشاره به ناكام شدن انقلاب مشروطه در رسیدن به اهدافش، لزوم حركت جدید را تأكید می‌كرد. قیام خیابانی بر پایه یك نهضت فكری و اعتقادی كه همانا اعتلای كشور ایران بر اساس اصول دموكراسی باشد، پی‌ریزی شده بود و تفاوت‌های اساسی بین این قیام و قیام‌های مسلحانه مانند جنبش جنگل مشهود بود. خیابانی به اصول جامعه‌شناسی احاطه كامل داشت و فردی دانشمند بود و راه رسیدن به پیروزی را در بسط آگاهی‌ها و انقلاب فكری می‌دانست.بعد از سقوط وثوقالدوله و روی كار آمدن مشیرالدوله (حسن پیرنیا) قیام خیابانی همچنان ادامه پیدا می‌كند، زیرا اهداف خیابانی عالیتر از آن بود كه با الغای حكومت و معاهده وثوقالدوله آرام گیرد. او یك ایران آزاد و یك حكومت ملی حقیقی می‌خواست. خیابانی با چشم خود می‌دید كه اجرای قرارداد 1919 ظاهراً مسكوت گذاشته شده است ولی فشار پنجه استعمار را روی حلقوم ملت ستم‌كش ایران، كه خود یكی از فرزندان برومند آن بود، احساس می‌كرد. مشیرالدوله در طول صدارت سه ماه و نیم خود غیرمستقیم عامل‌ِ سیاست انگلستان شده و درصدد سركوبی جنبش دموكراتیك خیابانی برمی‌آید و در این میان كاری را كه وثوقالدوله نتوانسته بود با دست عین‌الدوله انجام بدهد، او با دست مخبرالسلطنه به پایان می‌رساند و قلب جنبش آزادیستان را از تپش می‌اندازد.خیابانی به قدرت اعجازآسای تحول فكری و تكامل، اعتقاد راسخ داشت و بدین جهت بود كه تفاوت محسوسی میان قیام او با قیام‌های مسلحانه خراسان و جنگل و مازندران و ارومیه وجود دارد. او كه به قوانین علمی آشنا بوده، می‌دانست هر نهضتی كه بر تكامل فكری و تحول عمیق مبتنی نباشد، یا زودگذر است یا به نتیجه منظور نایل نمی‌گردد.
