از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلی‌شاه

معرفی كتاب تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌ی معاصر از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلی‌شاه
كتاب تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌ی معاصر از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلی‌شاه نوشته سعید نفیسی یكی از تاثیرگذارترین نویسندگان و مترجمان زبان فارسی است.

درباره كتاب تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌ی معاصر از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلی‌شاه
نوشتن تاریخ ایران در زمان قاجارها از ضبط همهٔ سوانح تاریخ ایران دشوارتر است، زیرا كه هنوز نفع‌ها و غرض‌ها دربارهٔ این خاندان و كسانی كه یار و یاورشان بوده‌اند فرو ننشسته و هنوز بسیاری از صحایف تاریخ گرفتار این دوستی‌ها و دشمنی‌های نادرست و ناموجه است. آن قسمت از حوادث كه در زمان ما روی داده هنوز به دست مردم بی‌طرف نیفتاده و آن قسمت از سوانح هم كه پیش از روزگار ما روی داده است تاریخ‌نویسانی آن را ضبط كرده‌اند كه یا حاشیه‌نشین كارگزاران آن زمان و یا از همه جا بی‌خبر بوده‌اند و بیشتر به حدس و دلخواه خود چیزی گفته‌اند. اما نفیسی در این كتاب سعی كرده است با مراجعه به منابع فارسی و غیر فارسی مخصوصا زبان روسی اطلاعات دقیق و صحیحی را گردآوری كند.بخشی از كتاب تاریخ اجتماعی و سیاسی ایران در دوره‌ی معاصر از آغاز سلطنت قاجاریه تا سرانجام فتحعلی‌شاه
هیچ‌چیز به‌اندازهٔ عقاید تاریخ‌نویسان دربارهٔ برخی از نژادهای آدمی دستخوش تغییر نیست و در هر دوره‌ای عقیده‌ای نوین با دلایلی نو آیین آشكار می‌شود. تا چند سال پیش در میان نژادهای بشری به نژاد پرشماره‌ای قایل بودند كه آن را نژاد «اورال و آلتایی» می‌دانستند زیرا كه یك‌سر آن را در ناحیهٔ اورال و سر دیگرش را در ناحیهٔ آلتایی می‌پنداشتند.

در آن زمان یكی از شعب بزرگ این نژاد را «ترك و مغول» می‌نامیدند یعنی شعبه‌ای كه هم مغول را در بربگیرد و هم ترك را. امروز بیشتر دانشمندان بدین نكته مایل‌اند كه ترك را از مغول تفكیك و تجزیه كنند و حتی برخی تركان را شعبه‌ای و آن هم یكی از شعب اصلی نژاد آریایی یا هندواروپایی و یا هندوایرانی می‌شمارند و در این عقیده چنان به‌جای دور می‌روند كه مهد نژاد آریایی و نخستین سرزمین آن را دامنه‌های تیانشان می‌دانند.

تاریخ ایران بهترین سندی است كه به این نكته گواهی می‌دهد، زیرا كه در تاریخ ما تركان نزدیك نهصد سال پیش از مغولان پیدا شده‌اند، چنان‌كه در حدود آغاز قرن پنجم میلادی ایران از دو سو با دو نژاد بیگانه روبه‌رو شده است. آن‌كه در مرزهای شمال‌شرقی ایران پدید آمده ایرانیان بدان هفتال و تازیان هیطل و هیاطله گفته‌اند و در نظر تاریخ‌نویسان امروز قطعاً از نژاد ترك بوده‌اند و آن‌كه در مرزهای شمال‌غربی در پشت كوه‌های قفقاز پیدا شده آن را ایرانیان همیشه خزر نامیده‌اند و آن هم با تحقیقات امروزین مسلم است كه از همین تركان امروز بوده‌اند.