به مناسبت سوم فروردین سالروز درگذشت سید جلال‌الدین آشتیانی مروری می كنیم بر زندگی این عالم و فیلسوف
سید جلال‌الدین میری آشتیانی (1304 - 1384ش) استاد فلسفه و عرفان اسلامی؛ وی فلسفه و عرفان را از علامه طباطبایی، رفیعی قزوینی، امیركلاهی مازندرانی آموخت و پس از پایان تحصیل به مشهد رفت و در حوزه علمیه مشهد و دانشگاه به تدریس و تألیف در زمینه فلسفه و عرفان مشغول شد و از فلسفه مقابل جریان‌های مخالف آن مانند مكتب تفكیك دفاع كرد.
آشتیانی آثارش را به زبان فارسی می‌نگاشت. او بر چندین اثر مهم فلسفی شرح نوشت و با نگارش مقدمه و تصحیح ده‌ها اثر فلسفی و عرفانی آنها را احیا كرد. مجموعه اقدامات فرهنگی وی موجب شد كه در سال 1376ش، دانشمند برجسته كشور انتخاب شود و در سال 1381 نشان درجه یك دانش جمهوری اسلامی را دریافت كند.سید جلال الدین میری آشتیانی سال 1304 شمسى در آشتیان استان مركزی به دنیا آمد. او در دوازده سالگى دوره ابتدایى را در دبستان خاقانى آشتیان به پایان رساند و چند سالى هم نزد دو تن از روحانیان آن دیار، گلستان سعدى، بوستان، منشآت قائم مقام، دیوان حافظ، منشآت امیرنظام گرّوسى، نصاب الصبیان و جامع المقدمات و قسمتى از شرح سیوطى و دره نادرى و خط و مقدارى ریاضیات را فراگرفت.
پس از این دوران، جهت ادامه تحصیل در دبیرستان عازم تهران می‌شود، ولى میرزا احمد آشتیانى او را از این كار بازمى دارد و می فرماید: (عمر خود را ضایع نكن، شایسته است كه به قم بروید و به تحصیل علوم قدیمه بپردازید).استاد بنا به سفارش میرزا احمد سال 1323 (در سن نوزده سالگى) عازم حوزه علمیه قم شد و پس از پایان دوره سطح، در درس خارج فقه و اصول حضرت آیت‌الله بروجردى حاضر شد.
او همزمان، مدت هشت سال تمام از حكیم الهى حضرت علامه طباطبایى، الهیات شفا و اسفار الأربعه و قریب یك دوره اصول فقه و قسمتى از تفسیر قرآن را فراگرفت. پس از این دوره به سفر انفس و آفاق پرداخت. در قزوین از محضر پر فیض آیت‌الله سید ابوالحسن رفیعى قزوینى سفر اسفار را آموخت و سپس در سال 1336 جهت تكمیل علوم نقلى راهى نجف شد. مدت دو سال از محضر آیات عظام سید محسن حكیم، عبدالهادى شیرازى و به ویژه آیت‌الله سید حسن بجنوردى بهره مند شد. پس از چندی در تهران مدتى به حوزه درس اسفار حكیم محقق میرزا احمد آشتیانى و مدتى نیز به طور متفرقه به درس میرزا مهدى آشتیانى راه یافت.
آثار و تألیفات
سید جلال‌الدین آشتیانى تمامى عمر با بركت خود را صرفِ تحقیق و پژوهش در آثار، افكار و احوال حكیمان و فیلسوفان بزرگ اسلامی و احیاى آثار و تصنیفات فلسفى و عرفانى نمود.
علامه آشتیانى شارح بزرگ و بى بدیل حكمت و عرفان در بین نحله‌هاى موجود مكتب صدرایى را كامل تر از بقیه مكتب هاى فلسفى مى دانست. اگر روزگارى همه آن نظریات عمیق و دقیق و اصولى كه در فلسفه و عرفان تبیین و تأسیس كرده در یك كتاب تدوین شود خود نمایانگر عُمق اندیشه و مكتب فلسفى و عرفانى استاد خواهد بود و آنگه مكتب و استقلالِ فكر و اندیشه خود را نشان خواهد داد و روش ذوقى و عرفانى و فلسفى او نمایان خواهد شد. او با شرح و نقد عالمانه سه مكتب فلسفى مشاء، اشراق، حكمت متعالیه و شرح و نقد عرفان نظرى كه همه نشان دهنده تسلط كامل او بر مبانى همه مكاتب فلسفى و عرفانى است، ثابت كرد كه در پى كشف و وصول به حقیقتى است كه نظام معنوى عالم هستى بر آن استوار است.
نزدیك به دویست اثر نوشتارى، اعم از تصنیف، تألیف، تصحیح و تحقیق و تعلیق در قالب كتاب، رساله، مقدمه، مقاله، پیشگفتار، مصاحبه و نامه از علامه آشتیانى به یادگار مانده است. البته بیشتر این آثار را تصحیحات، تألیفات و مقدماتى تشكیل می‌دهند كه آن استاد عظیم الشأن بر حسب وظیفه و در پى احیاى آثار ارزشمند فلسفى و عرفانى نوشته‌اند. از این تعداد حدود 180 عنوان چاپ و منتشر شده است.
