خشت اول جمعه ها از ساعت 14:30 تا 15:15 به مدت 45 دقیقه

رادیو فرهنگ

خشت اول

نگاهی به موضوع "عقلانیت" در «خشت اول» رادیو فرهنگ

در برنامه رادیویی «خشت اول» شنبه 24 مهر ماه مفهوم "عقلانیت" بررسی می شود.

1400/07/24
|
10:58

برنامه «خشت اول» امروز كه به بررسی موضوع "عقلانیت" اختصاص دارد و دكتر اسماعیلی ، در بحث كارشناسی به بررسی این مفهوم و نكات كاربردی در ارتباط با آن می پردازد.
عقلانیت یا خردورزی در فلسفه یونانی، به بكارگیری عقل و خرد برای حصول شناخت اطلاق می‌شود كه در مقابل مفاهیمی چون، تجربه‌گرایی یا اصالت حس قرار می‌گیرد. واژه انگلیسی رشنالیتی به‌طور گسترده در رشته‌های علمی اقتصاد، جامعه‌شناسی، روانشناسی و علوم سیاسی در معانی متفاوت به كار می‌رود. عقلانیت، ویژگی یا حالت معقول بودن، بر مبنای حقایق یا عقل و منطق است. [نه به عنوان استناد] عقلانیت بر انطباق اعتقادات شخص با دلایلی برای اعتقاد وی، یا اقدامات شخص با دلایلی برای آن عمل دلالت دارد. «عقلانیت» دارای معانی متفاوتی در فلسفه،اقتصاد، جامعه‌شناسی، روانشناسی، زیست‌شناسی تكاملی و علوم سیاسی می‌باشد.
فرد برای تعیین اینكه چه رفتاری منطقی تر است، باید چند فرضیهٔ اصلی را ارائه دهد، و همچنین نیازمند تدوین قابل سنجش مسئله (مباحثه - نامعلوم) است. هنگامی كه هدف یا مشكل مستلزم تصمیم‌گیری است، عوامل عقلانیتی در میزان اطلاعات، قابل استفاده هستند (مثلاً اطلاعات كامل یا ناقص). به‌طور خلاصه، تدوین و فرضیه‌های پیشینه، مدلی است كه عقلانیت در آن اِعمال می‌شود. نشان دادن نسبیت عقلانیت: اگر فرد، مدلی را می‌پذیرد كه در آن، سود بردن فرد مطلوب و بهینه است، پس عقلانیت به صورت رفتاری است كه تا نقطهٔ خودبینی، منطق منفعت جویانه است؛ در حالی كه اگر فرد، مدلی را بپذیرد كه در آن سود بردن گروه مطلوب و بهینه است، رفتار صرفاً خودخواهانه، غیر منطقی تلقی می‌شود. بدین ترتیب بی‌معنی است كه عقلانیت را بدون فرضیه‌های مدل پیشینه كه نحوه شكل‌گیری و تدوین مسئله را توصیف می‌كند، مد نظر قرار دهیم.
برنامه «خشت اول» در گروه تاریخ و اندیشه رادیو فرهنگ به نویسندگی و تهیه كنندگی «مریم یوسفی پور» و اجرای «فاطمه امجدیان» هر شنبه ساعت12:30 روی موج اف ام ردیف 106 مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می‌شود.

دسترسی سریع
خشت اول