برنامه «كیمیای كلمات» جمعه 8 اردیبهشت با موضوع معرفی و بررسی معرفی كتاب قابوسنامه از رادیو فرهنگ پخش می شود.
دكتر بهرام پروین گنابادی (پژوهشگر، نویسنده و منتقد ادبی) كارشناس مجری برنامه در این قسمت از كیمیای كلمات،در بخش دوم از بررسی قابوسنامه به نقد و ومعرفی این كتاب به تصحیح دكتر غلامحسین یوسفی میپردازد.
نصیحت نامه" یا همانطور كه همه آن را به این عنوان می شناسند، "قابوس نامه" اثری است از "امیر عنصرالمعالی كیكاووس بن اسكندر بن قابوس بن وشمگیر بن زیار" كه در آن پندهای خردمندانه ای در باب آیین زندگی ارائه می شود. "عنصرالمعالی كیكاووس" مردی فرزانه و خردپیشه و حاكمی دانا، آگاه و مطلع به علوم زمانه بود. "قابوس نامه" كه از مشهورترین تالیفات اوست، اثری است كه با در برداشتن پند و اندرزهای گرانبها از نصایح ایران باستان، بر مواردی نظیر اعتدال پیشگی، مدارا، اهمیت خرد و كلام، تربیت صحیح فرزند، آداب زندگی، اصول اجتماعی و تربیتی، راه و رسم ممكلت داری و لشكركشی و پرداختن به دانش و هنر تاكید دارد.
"عنصرالمعالی كیكاووس" این شاهكار پندآموز و درخشان را در چهل و چهار باب به "گیلان شاه"، فرزند خود، نوشته تا زمانی كه نوبت به حكومت او رسید، بتواند به درستی مسئولیت های خود را به انجام برساند. رویكرد نویسنده در نگارش "قابوس نامه" به این شیوه است كه ابتدا به یك موضوع كلیدی اشاره می كند و سپس به نقل حكایت های جذاب و قابل تاملی پیرامون آن برای فرزندش می پردازد. صرف نظر از محتوای گرانبهای مطالب نوشته شده در "قابوس نامه"، آنچه این كتاب را از باقی آثار ادبی كهن جدا نموده، نثر صریح و صادقانه ی "عنصرالمعالی كیكاووس" است. از آنجایی كه وی این اثر را خطاب به فرزند خود به نگارش درآورده، نثر بسیار روان و صمیمی است و به سبك نثر مرسل یا ساده به رشته ی تحریر درآمده است.
غلامحسین یوسفی (1306 تا 1369) كه كتاب را تصحیح كرده و مقدمه مفصلی بر آن نوشته، تردیدهایی را درباره اینكه قابوسنامه دقیقا در چه سالی نوشته شده مطرح میكند؛ اما مسلم است این كتاب در نیمه دوم قرن پنجم منتشر شده است. قابوسنامه از متون ماندگار قرن پنجم به شمار میرود و روی نویسندگان و شعرای معاصر و نیز ادبای بعد خود تاثیر چشمگیری گذاشته است. سادگی و لطف شیوه بیان قابوسنامه چنان بوده كه سنایی غزنوی (شاعر قرن ششم) در حدیقهالحقیقه (نظم كتاب سنایی اوایل قرن ششم به پایان رسیده است) حكایتی را عینا از آن نقل كرده است.
پس از سنایی، محمد عوفی (مورخ و مترجم قرن هفتم) در جوامعالحكایات و لوامعالروایات نیز از قابوسنامه نقلهایی را آورده و از آن پس، چندی از شعرا و نویسندگان نامدار دیگر؛ ازجمله عطار (شاعر و عارف قرن هفتم) و نظامی (شاعر قرن پنجم) و جامی (شاعر و عارف قرن نهم) هم از این كتاب بهرههایی بردهاند
برنامه كیمیای كلمات كاری از گروه كتاب رادیو فرهنگ است كه جمعهها ساعت 13:30 به بررسی متون كهن ادب فارسی و پژوهشها و كتابهایی كه در زمینه این آثار نگاشته شده، اختصاص دارد.
این برنامه به تهیه كنندگی «فریده گودرزی» برروی موج اف ام ردیف 106 مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش میشود.