عباس علی‌آبادی وزیر نیرو در نشست علنی امروز (سه‌شنبه، 11 شهریور ماه) مجلس شورای اسلامی گفت: سوال از وزرا، استیضاح و سایر ابزارهای نظارتی مجلس شورای اسلامی از حقوق مسلم نمایندگان است و این موضوع كاملاً قانونی و محترمانه است و اینجانب نیز با تواضع از این ابزارها برای شفاف‌سازی و بیان حقایق استفاده می‌كنم.

وی افزود: از سوی دیگر، اطمینان دارم این فرایند نظارتی، مستمر و دائمی است و پایانی بر آن نخواهد بود؛ چرا كه هر گامی كه در حل مسائل برداریم، متناسب با شرایط، بلافاصله با چالش‌ها و مشكلات بزرگتری روبه‌رو می‌شویم.

وزیر نیرو خطاب به نمایندگان ادامه داد: بنده از همكاران درخواست كرده بودم كه بسته‌ای را در اختیار شما قرار دهند. این بسته شامل یك برگه دو صفحه‌ای تحت عنوان «پویش ایران آباد» است كه فهرستی از طرح‌ها و پروژه‌های صنعتی، آبی و برقی را معرفی می‌كند؛ از پروژه‌هایی كه تاكنون افتتاح شده‌اند تا پروژه‌هایی كه در آینده نزدیك در بخش‌های مختلف كشور افتتاح یا كلنگ‌زنی خواهند شد.

علی آبادی افزود: گزارش خلاصه وضعیت وزارت نیرو پیش روی شماست كه تقاضا دارم آن را با دقت مطالعه فرمایید. این نسخه اول و در واقع ویرایش نخستین گزارش است و پس از دریافت نقطه‌نظرات ارزشمند نمایندگان محترم، ان‌شاءالله نسخه نهایی، كامل و مفصل آن تقدیم خواهد شد؛ این گزارش، علاوه بر ارائه وضعیت فعلی، به مقایسه‌ای میان دوره‌های گذشته در حوزه صنعت آب و برق نیز پرداخته است. از شما درخواست دارم كه مطالب این گزارش كه با دقت بسیار تهیه شده و بسیاری از سوالات مطرح شده در گزارش كمیسیون و همچنین سوالات نمایندگان در جلسات مختلف را پاسخ داده است، مطالعه كنید و پس از آن نظرات و فیدبك‌های خود را ارائه دهید تا بتوانم كارم را به بهترین نحو انجام دهم.

وی یادآور شد: پس از شنیدن گزارش كمیسیون تخصصی و ضمن تشكر از زحمات اعضا، معتقدم بخش عمده‌ای از مسائل مطرح شده صحیح و راه‌حل‌های ارائه شده نیز راه‌حل‌های درستی هستند كه در وزارت نیرو نیز در حال اجرا است؛ با آشنایی با نقطه‌نظرات نمایندگان ، تصمیم دارم مشابه روند وزارتخانه‌های دیگر، كتابچه‌ای جامع از نظام مسائل هر استان تهیه كرده و تقدیم نمایم تا مشكلات كلی، نقدها و پیشنهادات به طور دقیق در آن مستند شود. البته به دلیل محدودیت زمان، به شرح جزئیات این موارد نمی‌پردازم، ولی آمادگی كامل دارم در كمیسیون‌های تخصصی توضیحات لازم را ارائه كنم.

این عضو كابینه دولت چهاردهم با اشاره به برخی نكات مهمی را كه در این جلسه قابل ارائه است، گفت: به نظر بسیاری از كارشناسان، بزرگ‌ترین و شاید مادر همه مشكلات صنعت آب و برق، مشكل اقتصادی و ناترازی مالی است. این ناترازی موجب شده در سال‌های گذشته پرداخت بدهی‌ها به پیمانكاران و سرمایه‌گذاران حوزه آب و برق به موقع انجام نشود و مشكلات متعددی را ایجاد كند؛ قیمت‌های تكلیفی موجب شده‌اند تا تشكیل سرمایه در این حوزه متوقف شود و مصرف برق و آب به صورت غیرهدفمند و غیر بهره‌ور افزایش یابد؛ در نتیجه، ناترازی اقتصادی در بخش آب و برق به وجود آمده است. همان‌طور كه همه شما می‌دانید، در ابتدای دولت و به ویژه در تابستان 1403 این ناترازی به رقم بی‌سابقه‌ای حدود 20 هزار مگاوات رسید. این مسئله باعث شد تا علاوه بر كاهش جذابیت سرمایه‌گذاری، مصرف نیز به شدت افزایش یابد؛ به طوری كه رشد مصرف در سال گذشته از 8 درصد فراتر رفت.

وزیر نیرو ادامه داد: این ناترازی كه برای نخستین بار در سال 1397 خود را نشان داد، در سال 1403 به اوج خود رسید. به گونه‌ای كه، مطابق مستندات و گزارش‌های موجود، شرایط بحرانی در این حوزه كاملاً مشهود بود. پیش‌تر نیز اشاره كرده بودم كه این گزارش‌ها به دقت این وضعیت را توضیح داده‌اند و تحلیل‌های لازم را ارائه كرده‌اند؛ برخی از اعداد و ارقامی كه در گزارش‌ها مطرح شده، دقیق نیستند. با توجه به اینكه در گزارش كمیسیون محترم نیز به این موضوع اشاره شده است، خواهشمندم اعضای و مسئولان مركز پژوهش‌های مجلس، در فضایی مشترك با وزارت نیرو بنشینیم و به‌اتفاق، جزئیات این موارد را مرور و بررسی كنیم. مستندات و اطلاعات لازم برای شفاف‌سازی این موضوعات كاملاً آماده است.

علی آبادی یادآور شد: موضوع دوم اینكه، به گواهی تمامی مراجع علمی و تخصصی، ما وارد عصری شده‌ایم كه در آن، مصرف برق به‌طور وسیع و مستمر رشد خواهد داشت. انقلاب صنعتی چهارم و پنجم، همراه با توسعه هوش مصنوعی، نیاز به برق را به شدت افزایش خواهد داد. اگر بخواهیم این نیاز روزافزون را با روش‌های سنتی پاسخ دهیم، با چالش‌های عظیم جهانی و بعضاً محلی مواجه خواهیم شد؛ از این‌رو، باید تأمین این نیاز را با روش‌های نوین، بهره‌ورتر و قابل‌قبول‌تر دنبال كنیم. در حال حاضر، اغلب كشورهای پیشرو، افزایش راندمان، تكمیل چرخه تركیبی در نیروگاه‌های سیكل ساده و توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر را به‌عنوان مسیر آینده انتخاب كرده‌اند.

عضو كابینه دولت چهاردهم در سال گذشته، به دلایلی كه اغلب شما از آن آگاه هستید، در ابتدای دوره با كمبود شدید سوخت مواجه شدیم. بخشی از سوخت مورد نیاز نیروگاه‌ها از منابع مازاد و خارج از برنامه تأمین شد. این شرایط باعث شد عملیات تعمیرات اساسی نیروگاه‌ها به سختی انجام شود و بخشی از تجهیزات آسیب ببیند. نتیجه آن، كاهش راندمان، كاهش توان تولید و افزایش فشار بر شبكه بود.

وی یادآور شد: به‌دلیل تبعات زیست‌محیطی این شرایط، بارها و بارها مدیران وزارت نیرو برای پاسخگویی به نهادهای نظارتی و قضایی احضار شدند؛ در حالی‌كه نه‌تنها تقصیری نداشتند، بلكه با فداكاری كامل و با وجود كمبود شدید منابع، ناگزیر به اتخاذ این تصمیمات شدند؛ موضوع سوم، مربوط به خشكسالی‌های پی‌درپی در پنج سال گذشته است. همان‌گونه كه مستحضرید، نیروگاه‌های برق‌آبی نقش بسیار مهمی در تولید برق كشور ایفا می‌كنند. اما متناسب با كاهش بارش‌ها، از ابتدای سال جاری تاكنون، تولید انرژی این نیروگاه‌ها با كاهش چشمگیر 40 درصدی مواجه شده است.

علی آبادی ادامه داد: خشكسالی‌های مداوم در سال‌های اخیر باعث شده است كه بخش قابل‌توجهی از ظرفیت برق‌آبی كشور از دست برود. متأسفانه، در روزهای اخیر نیز با وجود بهبود نسبی شرایط دمایی در پایان تابستان، به دلیل تداوم خشكسالی، ظرفیت تولید برخی از واحدهای برق‌آبی كاهش یافته و در مواردی نیز به طور كامل از مدار خارج شده‌اند. در برخی مناطق، محدودیت در تامین انرژی، منجر به تداوم خاموشی‌ها شده است؛ در چنین شرایطی، سامانه‌های تأمین برق در مناطقی كه با كمبود آب مواجه‌اند، ممكن است به‌صورت كامل از مدار خارج شوند كه این مسئله اثر مستقیمی بر پایداری شبكه دارد.

وزیر نیرو گفت: موضوع چهارم، گرمای بی‌سابقه هوا در سال جاری است. بر اساس گزارش‌های سازمان هواشناسی، میانگین دمای كشور در سال جاری نسبت به میانگین بلندمدت، حدود یك و نیم درجه افزایش داشته است. این افزایش دما اثر مستقیمی بر رشد مصرف برق، به‌ویژه در مناطق گرم‌سیر كشور گذاشته است؛ لازم به ذكر است كه در طول برنامه ششم توسعه، هیچ قرارداد خرید تضمینی برای احداث نیروگاه‌های جدید منعقد نشده است. این در حالی‌ست كه بیش از 15 هزار مگاوات از ظرفیت نیروگاهی كشور فرسوده است و عملاً عمر مفید خود را از دست داده‌اند. متأسفانه این نیروگاه‌ها حتی قادر به تولید برق به میزان قدرت عملی خود نیز نیستند.

وی افزود: در خصوص شبكه برق نیز، با وجود اینكه شبكه انتقال و توزیع برق كشور یكی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین شبكه‌ها در منطقه محسوب می‌شود، اما متأسفانه بخشی از این شبكه‌ها فرسوده هستند و نیازمند نوسازی و تقویت جدی است؛ شبكه برق كشور عمر بیش از عمر مفید خود دارد و نیازمند نوسازی و به‌روزرسانی است. در بخش آب نیز مشكلات و چالش‌های مهمی وجود دارد كه هرگز در یك روز ایجاد نشده‌اند و ریشه‌ای و بلندمدت هستند.

علی آبادی یادآور شد: مهم‌ترین چالش‌های بخش آب عبارتند از وجود طرح‌های نیمه‌تمام متعدد در هر استان. به طوری كه در حال حاضر در هر استان به طور متوسط حدود 10 طرح نیمه‌تمام وجود دارد و مجموعاً 67 طرح نیمه‌تمام در بخش آب كشور با بودجه‌های مربوط به سال 1403 فعال هستند. در حالی كه كل بودجه‌های پیش‌بینی شده برای سال 1404 در شرایط مطلوب تنها پاسخگوی بخش كوچكی از نیازها خواهد بود. به عبارت دیگر، برای تكمیل این پروژه‌ها با منابع پیش‌بینی شده، حدود 20 سال زمان نیاز خواهیم داشت؛ یكی دیگر از چالش‌های مهم، ناترازی در بخش آب است كه ناشی از تغییر تقاضا و مصرف‌ها در برابر منابع آب تجدیدشونده است. همان‌گونه كه نمودارهای مرتبط نشان می‌دهند، با افزایش جمعیت كشور در 7 دهه گذشته و كاهش منابع آب، سرانه منابع آب از حدود 6800 مترمكعب در سال 1335 به حدود 1300 مترمكعب در سال جاری كاهش یافته است. پیش‌بینی می‌شود كه این سرانه تا سال 1420 به حدود 970 مترمكعب برسد.

وزیر نیرو تصریح كرد: ضعف در استفاده از منابع آب نامتعارف مانند پساب‌های تصفیه شده، آب دریا و آب شور، عدم استقرار حكمرانی جامع و یكپارچه در حوزه آب، كم‌توجهی به توسعه فناوری‌های آزمایش محور و استقرار ضعیف مدیریت به هم پیوسته منابع آب از دیگر چالش‌های مهم این بخش هستند كه خوشبختانه وزارت نیرو در حال پیگیری اصلاحات جدی در این زمینه‌ها می‌باشد؛ وزارت نیرو برای غلبه بر چالش‌های بخش آب برنامه‌های متعددی را تدوین و در حال اجرا دارد كه در ادامه به تفصیل به آن‌ها پرداخته خواهد شد و در افق میان‌مدت تا سال 1420، كه همزمان با پایان برنامه هفتم توسعه كشور و پایان دولت است، وزارت نیرو برنامه راهبردی تركیبی بخش آب را با نگاهی كلان و همه‌جانبه تدوین كرده است. این برنامه با هدف تقسیم بهینه منابع و مدیریت جامع وضعیت آب در سراسر كشور ارائه شده است.

این عضو كابینه دولت چهاردهم گفت: اقدامات اساسی این برنامه شامل اصلاحات نهادی، بهبود فضای كسب‌وكار، تفكیك وظایف تصدی‌گری از حاكمیتی، رفع تعارض منافع، اصلاح ساختار اقتصادی آب و استقرار حكمرانی محلی آب از طریق گسترش مدیریت مشاركتی می‌باشد كه از مهم‌ترین اولویت‌ها به شمار می‌رود.

وزیر نیرو خطاب به نمایندگان افزود: یكی از نكات برجسته برنامه هفتم، جدول 7 ماده 37 آن است كه در آن رفع ناترازی آب به میزان 15 میلیارد مترمكعب هدف‌گذاری شده است. مفتخرم به استحضار برسانم كه در دولت چهاردهم، با برگزاری 8 جلسه كمیته تخصصی شورای عالی آب، 2 جلسه اصلی و چندین جلسه پشتیبانی، برنامه جامع، راهبردی و عملیاتی رفع ناترازی آب تدوین و در 5 صفحه به تفصیل ارائه شده است؛ این برنامه شامل محورهای كلیدی مانند تأمین آب، مدیریت مصرف و تقاضا، حفاظت و مدیریت مخاطرات، حكمرانی آب، اصلاحات نهادی و بهبود فضای كسب‌وكار می‌باشد.

وی یادآور شد: باور كنید كه قریب به 30 سال از عمر خود را در بخش كارشناسی و مدیریتی وزارت نیرو در حوزه‌های آب و برق گذرانده‌ام، مشكلات را به خوبی می‌شناسم و برای هر یك از آن‌ها راه‌حل‌های عملی دارم. مصمم هستم تمامی ظرفیت‌ها را به كار گیرم تا اجازه ندهیم دشمنان از ناكامی‌های ما خوشحال شوند. هزاران سال تمدن ایران، نباید در برابر چالش‌های ساده شكست بخورد.

وی ادامه داد: شما نمایندگان در برنامه‌های تخصصی كشاورزی و آب نیز مشاركت داشته‌اید و برنامه هفتم توسعه، تكالیف و اهداف برنامه 20 ساله صنعت برق را منطبق بر سیاست‌های مقام معظم رهبری تعیین كرده است؛ برنامه چهار ساله صنعت برق نیز بر اساس این سند كلان طراحی و ارائه شده است و شامل 14 پروژه بزرگ و 36 بسته مدیریتی در زمینه مصرف، تأمین و بهره‌وری انرژی می‌باشد كه هم‌اكنون در حال اجراست و برنامه جامع، راهبردی و عملیاتی صنعت برق در مسیر تحقق اهداف توسعه پایدار و امنیت انرژی كشور قرار دارد و تلاش‌ها برای اجرای كامل آن ادامه دارد./
منبع: خبرگزاری خانه ملت