یادداشت فرهنگ : تفاوت قصه و داستان چیست ؟ تفاوت داستان و قصه

" داستان یك سلسله وقایع حقیقی یا غیر حقیقی است كه به طور زنده و آمیخته با جزئیات بیان شده باشد به نحوی كه مخیله خواننده یا مستمع بتواند آن ها را آناً مجسم كند. از این تعریف چنان بر می آید كه، داستان ساخته و پرداخته ی ذهن خلاق فردی به نام نویسنده است. گرچه از واقعیت های بیرونی برداشت هایی شده است، ولی همه ی این واقعیت ها از صافی ذهن، عواطف و احساسات و پیش دانسته ها نویسنده گذشته و از پایگاه و موقعیت اجتماعی او نشأت گرفته است و با كمك ذهن خلاق خواننده و مشاركت اوست كه كامل می شود.
قصه محصول ذهنیت جمع است و خالق مشخصی ندارد و با نقل پی در پی، جمع بر روی آن اثر گذاشته اند، حال آنكه داستان محصول ذهنیت فرد است وحتی می توان از روی سبك و روش آن نویسنده اش را بازشناخت.

قصه و داستان هر دو آثار روایی هستند و به نقل رویداد ها می پردازند، ولی آنچه داستان را از قصه جدا می كند روابط علی است كه بین رویدادهای مختلف آن برقرار است. حال آنكه قصه بر اساس حوادث پشت سر هم كه ممكن است رابطه علت و معلولی هم بر آن ها حاكم نباشد شكل می گیرد.
تفاوت دیگر در قهرمان وشخصیت است. قصه های كهن معمولاً قهرمانانی دارند كه از الگوهای مشخصی پیروی می كنند و صف بین خوبی و بدی مشخص است، حال آنكه شخصیت ها در داستان دارای نوعی فردیت هستند و در اثر تحولاتی كه حادث می شود تغییر می كنند، یعنی سفید سفید یا سیاه سیاه نیستند و سایه روشن و خاكستری هستند.

تفاوت دیگر در ساختمان ادبی آن هاست. ساختمان ادبی قصه معمولاً ساده بوده و تنها در آن چهارچوب ها بیان می شده و جزئیات در آن راهی نداشته و توسط گوینده به آن اضافه می شده است. حال آنكه داستان اثری مكتوب است و دست نویسنده باز است تا آن گونه كه می خواهد به جزئیات بپردازد.

زبان قصه شفاهی بوده و ماهیت گفتاری دارد حال آنكه داستان به زبان ادبی نوشته می شود و تمام ملاحظات زیبایی شناسی زبان در آن به كار گرفته می شود.

یكی دیگر از تفاوت ها در زمان و مكان است. قصه های سنتی تعلق زمانی و مكانی آشكار ندارند. یكی بود یكی نبود غیر از خدا هیچكس نبود، جنگلی بود، قصری بود، خانه ای بودو...حال آنكه در داستان های امروزی حتی از نوع فراواقعی و فانتزی می توان نشانه های بسیاری دال بر حضور زمان و مكان را در آن مشاهده كرد.