مستند فرهنگ با عنوان « سرزمین مادری» دوشنبه یكم خرداد ماه به روایت جشن خرماپزان اختصاص دارد.
شنوندگان این برنامه ، همسفر با سمیه نجفی گزارشگر رادیو فرهنگ در سرزمین مادری به استان فارس سر زده و با فرهنگ و آداب و رسوم مردم شهرهای خانزیان و كازرون آشنا می شوند.
كازرون شهری در استان فارس است، این شهر در باختر استان فارس واقع است و آداب و رسومخاص خودش را داراست. كازرون یكی از شهرهای تاریخی ایران است، این شهر از اصالت خیلی بالایی برخوردار است و جاذبه های گردشگری زیادی دارد. این شهر
آئین سنتی كنگجوشی یا همان خرماپزان كه یكی از رسم های قدیمی است،برای كنگ جوشی محصول اولیه نخل را كه هنوز نارس است تا زمان رسیده شدن نگه می دارند و پس از تبدیل محصول نارس به كنگ (وضعیتی كه دانه خرما از كال و نارس عبور كرده و فاصله ای تا رطب شدن ندارد) در یك الی دو روز همه محصول (همراه با خوشه) كه حدود هشتاد كیلوگرم محصول دارد را در آب می جوشانند. پس از برداشت كه در گویش محلی به آن "بریده شدن" گفته می شود، كارگرها خوشه ها را به مكانی كه از قبل مشخص شده و اتاقكی از سوند (سبدی مخصوص كه با برگ درخت نخل جهت نگهداری از خرما استفاده می شود) انتقال می دهند و دانه ها را به وسیله دو چوب نخل حدود 20 سانتی متری كه انتهای آنها به وسیله بندی از جنس برگ نخل بهم بسته شده (تراكو terakoo) و شبیه عدد 7 است، از خوشه ها جدا می كنند.
پس از جدا كردن، همه دانه ها را به وسیله نوعی سبد بافته شده از برگ نخل، به درون دیگ های بزرگ مسی آب جوش می ریزند و به مدت دو ساعت درون دیگ جوشانده می شوند و پس از جوش خوردن كامل، دانه را به وسیله شیئ كه مچك یا مچكی نام دارد(شبیه قاشق متشكل از یك چوب یك متر و نیمی و سبدی بافته شده از تكه های خوشه خرما ) از دیگ بیرون آورده و پس از حمل به نقطه ای از زمین مسطح و صاف روی زمین پهن می كنند و به مدت یك هفته مقابل آفتاب قرار می دهند.
با فرا رسیدن فصل پاییز و پشت سر گذاشتن ایام خرماپزان در مناطق گرمسیر استان فارس ،برداشت قصبك و خرما در شهرستان های گرمسیری فارس نظیر فراشبند ،لامرد ،گراش ،مهر ،لار ،اوز ،زرین دشت،كازرون وغیره آغاز شده است.استان فارس رتبه دوم تولید خرمای كشور و بیش از یكصد رقم انواع خرما را داراست كه به دلیل مرغوبیت بالای آنها به كشورهای اروپایی و آسیایی صادر می شود.
گفتنی است؛"مستند فرهنگ" به تهیه كنندگی سمیه نجفی، ساعت 14:30 روی موج 106 مگاهرتز رادیو فرهنگ پخش می شود.