برنامه با كاروان شعر و موسیقی چهار شنبه 13 بهمن ماه، با موضوع بررسی شناسنامه تصنیف «از خون جوانان وطن لاله دمیده» از رادیو فرهنگ پخش شد.
در برنامه 427 با كاروان شعر وموسیقی ضمن پخش تصنیف «از خون جوانان وطن لاله دمیده» كه نام هفتمین و مشهورترین تصنیف از مجموعه سرودههای عارف قزوینی است شناسنامه اثر بررسی شد.
مضمون تصنیف « از خون جوانان وطن » یا « راز دل » كه در مایه آواز دشتب است ،اشاره به افسانهای دارد كه از قطرات خون سیاوش (یكی از قهرمانان شاهنامه)، گلهای لاله روییدهاست.
مضمون این سرود با گذشت یكصد سال، همچنان در نوشتارهای سیاسی دوران معاصر، مشاهده میشود.
این تصنیف با نامهای «راز دل» و «هنگام می» نیز شناخته شدهاست.
عارف قزوینی كه هم شاعر اثر اسن و هم نخستین بار خود آن را اجرا كرده است در دیوان خود و در مقدمهای بر این تصنیف، آوردهاست:این تصنیف در دوره دوم مجلس شورای ایران در تهران ساخته شدهاست. بواسطه عشقی كه حیدرخان عمواوغلی بدان داشت، میل دارم این تصنیف به یادگار آن مرحوم طبع گردد. این تصنیف در آغاز انقلاب مشروطه ایران بیاد اولین قربانیان آزادی سروده شدهاست.
عارف این تصنیف را تنها با یك سه تار اجرا میكردهاست كه در حال حاضر از اجراهای عارف هیچ نسخه صوتی وجود ندارد. این تصنیف بعدها، بارها توسط خوانندگان مختلف همچون عبدالله دوامی (1293) و عسگر عبداللهیف (در تفلیس و در همان سالها) اجرا گردید.
ولی مشهورترین اجرای این اثر، مربوط به سال 1351 و با صدای محمدرضا شجریان و همكاری گروه شیدا به سرپرستی محمدرضا لطفی است. در سال 1358 این اثر با تنظیم متفاوتی از فرامرز پایور و صدای محمدرضا شجریان و اجرای گروه پایور بازخوانی گردید و در آلبوم راز دل منتشر شد.از دیگر اجراهای مشهور این اثر میتوان به اجرای سالار عقیلی و علیرضا قربانی اشاره كرد
برنامه « با كاروان شعر و موسیقی » ساعت11:45 تهیه كنندگی « یلدا احتشامی» و اجرای « مریم واعظ پور» روی موج اف ام ردیف106 مگاهرتز از رادیو فرهنگ پخش می شود.